2024 йил 27 декабрь куни Марказий Осиё учун стратегик аҳамиятга эга бўлган йирик транспорт лойиҳаси — Хитой-Қирғизистон-Ўзбекистон темир йўлининг қурилиш ишлари бошланади. Бу ҳақда Қирғизистон Президенти Садир Жапаров III Халқ қурултойида маълум қилди.
Бу лойиҳа нафақат минтақа мамлакатларини бирлаштирувчи муҳим инфратузилма бўлади, балки савдо, туризм ва саноатни ривожлантириш учун янги имкониятларни яратади. Президент Садир Жапаров буни “Шарқ ва Ғарбни боғловчи стратегик кўприк” деб таърифлади.
Темир йўл ҳақида
Лойиҳа узоқ йиллар давомида муҳокама қилиб келинган. Йўналиш Хитойнинг Қашғар шаҳридан Қирғизистон орқали Ўзбекистонгача ва у ердан Европа ҳамда Форс кўрфази давлатларига юк ташиш имкониятини яратади. Умумий узунлиги 486 км бўлган темир йўл маршрути Қашғар — Торугарт — Макмал — Жалолобод — Андижон йўналишидан ўтади. Йўлнинг 312 километри Қирғизистон ҳудудида бўлиб, бу ерда 18 та станция, 81 та кўприк ва 41 та туннель қуриш режалаштирилган.
Қурилиш стандартлари ва молиялаштириш
Темир йўл икки қисмдан иборат бўлади:
- Хитой чегарасидан Макмалгача — Хитой стандартига мос келувчи 1435 мм колея.
- Макмалдан Жалолободгача — МДҲ мамлакатларида қабул қилинган 1520 мм колея.
Макмал станциясида юкларни қайта ишлаш, тақсимлаш ва таққослаш ишлари амалга оширилади. Лойиҳанинг умумий қиймати 4,7 миллиард долларни ташкил этади. Ҳамкор давлатлар (Хитой, Қирғизистон ва Ўзбекистон) ўз улушига мос равишда молиялаштиради: Хитой — 51%, Қирғизистон ва Ўзбекистон эса ҳар бири 24,5% сармоя киритади. Шунингдек, Хитой томонидан 2,35 миллиард долларлик кредит ажратилиши кутилмоқда.
Лойиҳанинг аҳамияти
Темир йўл нафақат савдо йўлакларини кенгайтиришга, балки давлатларнинг транспорт инфратузилмасини яхшилашга хизмат қилади. Унинг ишга туширилиши Марказий Осиё мамлакатларининг Россия ва Қозоғистонга бўлган транспорт боғлиқлигини камайтиради. Шу билан бирга, Европа, Туркия ва Форс кўрфази давлатлари билан савдо алоқаларини ривожлантиради.
