Ўзбекистонда минимал иш ҳақи миқдори касаба уюшмалари ва иш берувчилар иштирокида белгиланади. Бу ҳақда Президент Шавкат Мирзиёев 2025 йил 17 октябрь куни касаба уюшмалари фахрийлари билан учрашувда маълум қилди.
Давлат раҳбарининг сўзларига кўра, мамлакат иқтисодиёти барқарор ўсиб бормоқда ва шунга мувофиқ минимал иш ҳақи миқдори (МИҲМ, 1 августдан — 1,271 млн сўм) ҳар йили оширилмоқда. Бироқ, у таъкидладики, бу масалалар кўпинча бир томонлама — фақат давлат органларининг ҳисоб-китоблари ва таклифлари асосида ҳал этилади.
Шу муносабат билан Президент 2026 йилдан бошлаб минимал иш ҳақи тўғрисидаги қонунчилик лойиҳасини ишлаб чиқишга Касаба уюшмалари федерацияси, Бандлик вазирлиги ва Иш берувчилар конфедерацияси кирган Ижтимоий-меҳнат масалалари бўйича уч томонлама республика комиссиясини жалб қилишни таклиф қилди.
Президентнинг сўзларига кўра, бу қадам МИҲМни белгилашда ишчилар манфаатларининг кафолатланган ҳимоясини таъминлашга янги ёндашув бўлади.
«Инсон қадри ва унинг турмуш сифати нафақат иш ҳақи, балки ижтимоий муҳит билан ҳам белгиланади. Шунинг учун ишчилар уй-жой, сифатли таълим, тиббиёт ва транспорт хизматлари билан таъминланиши, шунингдек, асосий ҳаётий эҳтиёжларни қондиришга имкон берадиган даромадга эга бўлишлари учун шарт-шароит яратиш керак», — дея таъкидлади Мирзиёев.
Унинг сўзларига кўра, Халқаро меҳнат ташкилоти билан ҳамкорликда Ўзбекистонда 2030 йилгача муносиб меҳнат дастури ишлаб чиқилмоқда. У меҳнат соҳасида инсон қадрини ошириш ҳамда барча фуқаролар учун адолатли ва хавфсиз шароитлар яратишга қаратилган.
Президент Касаба уюшмалари федерацияси, Бандлик вазирлиги ва Иш берувчилар конфедерацияси муносиб бандлик, меҳнат муҳофазаси, ижтимоий суғурта, гендер тенглиги, ёшларни қўллаб-қувватлаш ва инклюзивлик масалаларига алоҳида эътибор қаратиши керак деб ҳисоблайди.
Рақамлаштириш, сунъий интеллект ва «яшил» иқтисодиёт ривожланиши билан боғлиқ янги шароитларга меҳнат муносабатларини мослаштириш зарурлиги алоҳида таъкидланди.
Ишлаб чиқилаётган «Муносиб меҳнат» дастури мамлакатнинг тезлаштирилган иқтисодий ўсишини ижтимоий адолат тамойиллари билан уйғунлаштирувчи стратегик «йўл харитаси» бўлади, деди давлат раҳбари.
Молиячи Отабек Бакиров аввалроқ минимал иш ҳақининг (МИҲМ) тезроқ ўсиши амалда тўланаётган даромадларни қонунийлаштиришга ёрдам бериши мумкинлигини қайд этган эди. «Амалда ҳеч ким 91 долларга ишламайди, лекин кўплаб иш берувчилар расман айнан шу минимумни (МИҲМ) кўрсатадилар, қолганини эса нақд пулда тўлайдилар», — деган.
Ўзбекистонда реал иш ҳақи Марказий Осиё ва Кавказ мамлакатларига қараганда секинроқ ўсмоқда. Шу билан бирга, минимал иш ҳақининг аҳоли жон бошига тўғри келадиган ЯИМга нисбати юқори бўлиб, бу даромадларни бир текисда тақсимланишини кўрсатади, дейилади Марказий банк шарҳида.
Минимал иш ҳақи (МИҲМ) — бу давлат томонидан белгиланган меҳнат ҳақининг «энг паст чегараси»дир. Аҳоли жон бошига тўғри келадиган ЯИМ — бу иқтисодиётда бир кишига ўртача қанча товар ва хизмат ишлаб чиқарилишини кўрсатувчи кўрсаткич.
Агар йиллик минимал иш ҳақини аҳоли жон бошига тўғри келадиган ЯИМга бўлсак, минимал иш ҳақининг «мамлакат бўйича ўртача даромад»нинг қанча улушини ташкил этишини билиб оламиз.
Ўзбекистонда 2025 йилнинг иккинчи чорагида йиллик минимал иш ҳақи тахминан 91×12 = 1092 долларга тенг бўлди. Аҳоли жон бошига тўғри келадиган ЯИМ (2024 йил якунлари бўйича) — тахминан 3100 доллар. Нисбат: 1092 / 3100 ≈ 35%.
Бу шуни англатадики, Ўзбекистонда минимал иш ҳақи «иқтисодиёт бўйича ўртача даромад»нинг тахминан учдан бир қисмини ташкил қилади.
