Олий Мажлис Сенати 2025 йил 31 октябрдаги мажлисида электр, иссиқлик энергияси, газ, совуқ ёки иссиқ сувдан фойдаланиш қоидаларини бузганлик учун жавобгарликни кучайтиришга қаратилган қонунни маъқуллади, дея хабар берди Ўзбекистон Олий Мажлиси юқори палатаси матбуот хизмати.
Бюджет ва иқтисодий масалалар қўмитаси раиси ўринбосари Қобил Турсуновнинг сўзларига кўра, амалдаги маъмурий жавобгарликка қарамай, бу соҳадаги ҳуқуқбузарликлар сони ўсишда давом этмоқда. 2023 йилда 623 киши маъмурий жавобгарликка тортилган бўлса, 2024 йилда бу рақам 1677 тани ташкил этди. «Бу рақамлар амалдаги жарима миқдорлари кутилган профилактик самарани бермаётганини кўрсатади», — дея таъкидлади сенатор.
Аҳоли ва бизнес томонидан энергоресурсларга бўлган талабнинг ўсиши ва улардан оқилона фойдаланиш зарурлигини ҳисобга олган ҳолда, қонун билан оз миқдорда (30 БҲМгача) энергия ўғирлаш учун жарима миқдорини ошириш таклиф этилмоқда: амалдаги 10–20 базавий ҳисоблаш миқдоридан (БҲМ) 15–25 БҲМгача. Шунингдек, санкция 15 суткагача маъмурий қамоқни ҳам назарда тутади.
Эслатиб ўтамиз, жарималар қуйидагилар учун белгиланади:
- электр, иссиқлик, газ тармоқларига ўзбошимчалик билан уланиш ёки улардан фойдаланиш қоидаларини бошқача тарзда бузиш;
- электр, иссиқлик энергияси, табиий газ ҳисоблагичларига ёки уларнинг пломбаларига қасддан шикаст етказиш;
- кўрсаткичларни ўзгартириш мақсадида ҳисоблагичлар ишига аралашиш.
Бундан ташқари, электр ва иссиқлик энергиясини исрофгарчилик билан сарфлаш учун жавобгарлик энди нафақат мансабдор шахслар, балки якка тартибдаги тадбиркорлар учун ҳам назарда тутилади. Маъмурий жарима миқдори 5–15 БҲМдан 10–20 БҲМгача (4,12 млн сўмдан 8,24 млн сўмгача) оширилмоқда, бир йил давомида такрорий бузилиш содир этилганда эса — 15–30 БҲМдан 20–35 БҲМгача.
Қобил Турсуновнинг сўзларига кўра, 2023 йилда ушбу модда бўйича 231 киши маъмурий жавобгарликка тортилган, такрорий ҳолатлар кузатилмаган. Бироқ, 2024 йилда ҳуқуқбузарликлар сони қарийб 12 баробар ошиб, 2811 тага етган, шундан 12 таси такрорий содир этилган.
Жиноят кодексига ҳам ўзгартиришлар киритилди: агар худди шундай ҳуқуқбузарлик маъмурий жазо қўлланилгандан сўнг содир этилса, жарима 30 дан 75 БҲМгача ёки 240 соатгача мажбурий жамоат ишлари ёхуд 1 йилгача ахлоқ тузатиш ишларини ташкил этади.
Қонун билан электр энергиясидан ёритиш учун беҳуда фойдаланишга доир МЖТК 100-моддасининг бир қисми бўйича маъмурий баённома тузиш ҳуқуқи нафақат Электр энергияси, нефть маҳсулотлари ва газдан фойдаланишни назорат қилиш инспекциясига, балки ФВВ ва ИИВ инспекторларига ҳам берилиши назарда тутилган.
Бу ҳужжат Ўзбекистон Қонунчилик палатасида ёзда кўриб чиқилган эди. Ўшанда 12 нафар депутат унга қарши чиққан. Халқ демократик партияси фракцияси аъзоси Қизилгул Қосимова жазоларни кучайтиришга эътибор қаратилаётганидан, профилактикага эмас, балки ташвишланаётганини билдирган эди.
2024 йил август ойида Президент «Энергияни тежаш, уни оқилона ишлатиш ва энергия самарадорлигини ошириш тўғрисида»ги қонунни имзолаган эди. Қонунда энергия тежаш соҳасидаги бузилишлар учун жавобгарлик чоралари белгиланган.
Электр ёруғлигидан меъёрдан ортиқ, ишлаб чиқариш заруриятисиз фойдаланиш, кундузги вақтда беҳуда ёритиш учун жарима миқдори электр энергияси қийматининг 50%ни ташкил этади.
