Тошкентда пулли йўл бўйидаги автотураргоҳларни жорий этиш келаси ой (апрелда) бошланиши керак. Бу ҳақида 2025 йил 12 март куни пойтахт ҳокимиятида бўлиб ўтган тақдимотда шаҳар ҳокимлиги ҳузуридаги «Tashkent invest» компанияси раиси ўринбосари Александр Гурко маълум қилди.
Биринчи босқич доирасида транспорт схемаларининг тайёргарлик даражасига қараб 13−14 мингта машина учун жой очиш режалаштирилган. Шунингдек, бу йил эксплуатацияга топширилиши кутилган яна бир неча ўн мингта жойнинг лойиҳалаштирилиши ва режалаштирилиши олиб борилмоқда.
Лойиҳани амалга ошириш учун биринчи лот доирасида умумий узунлиги 111,6 км бўлган 86 та жой танланган. Бошланғич босқичда автотураргоҳлар пайдо бўладиган кўчалар рўйхатини эълон қилган эдик. 2024 йил охирида ўтказилган аукционда пулли автотураргоҳларни ташкил этиш ҳуқуқини Streetpark Systems компанияси қўлга киритди. Шунингдек, у «Пулли автотураргоҳлар» ягона ахборот тизимини яратиш ва техник қўллаб-қувватлаш бўйича танловда ҳам ғолиб бўлди.
2023 йил октябрь ойида пойтахт ҳокими қарори билан пулли автотураргоҳларни ташкил этиш тартиби ва тарифлари тасдиқланган. Йўл ҳақи тариф зоналарига боғлиқ ҳолда соатига 5 мингдан 12 минг сўмгача белгиланган. Иқтисодиёт ва молия вазирлиги билан келишилган энг юқори тариф соатига 30 минг сўмни ташкил этади.
Ҳозирда транспорт схемаларини ишлаб чиқиш ва уларни Йўл ҳаракати хавфсизлиги хизмати билан келишиш жараёни якунланмоқда. Илк жойларни синов тариқасида ишга тушириш апрель ойига, кенг қамровли жорий этиш эса июнь ойига мўлжалланган. Шу вақтгача ягона мобил иловани ва платформани такомиллаштириш, шунингдек, барча транспорт схемаларини тасдиқлаш режалаштирилган.
«Ҳаммага маълумки, тартибсиз тўхташ шаҳарда қўшимча хавфлар келтириб чиқаради ҳамда тез ёрдам, ёнғин ўчириш машиналари ва бошқа фавқулодда хизматларнинг етиб боришини қийинлаштиради — бу ҳар қандай шаҳар учун мутлақ ёвузликдир. Шу муносабат билан шаҳар ҳокимияти пулли автотураргоҳлар лойиҳасини бошлаган», — деди «Tashkent invest» раҳбарияти вакили.
«Айни пайтда ер устидаги (очиқ), ёпиқ ва кўп қаватли автотураргоҳлар, шунингдек, қисман тўхташ учун мўлжалланган махсус жойлар ташкил этиш имкониятлари таҳлил қилинмоқда. Бу шаҳар учун муҳим лойиҳа, чунки тартибсиз тўхтаб турган автомобиллар ҳаракатни жиддий қийинлаштиради», — деди у.
Ягона шаҳар мобил иловаси бўш автотураргоҳ жойларини топишни осонлаштиради. Унда шаҳар ва хусусий автотураргоҳлар, жумладан, кўп қаватли, туриб ўтиш ва бошқа турдаги автотураргоҳларнинг интеграцияси режалаштирилган. Бу ҳайдовчиларга энг яқин бўш жойларни тез топиш имконини беради.
«Бундай сервис дунёда фақат саноқли шаҳарларда жорий этилган, биз эса қулай ва замонавий тизим яратишни мақсад қилганмиз», — деди Александр Гурко. Унга кўра, лойиҳа Тошкент, Москва ва Минскдан халқаро мутахассислар жамоаси томонидан ишлаб чиқилмоқда.
Автотураргоҳлардан фойдаланиш назорати стационар камералар, сканерлаш ва техник кўриш тизимига эга автомобиллар, шунингдек, планшетлар билан жиҳозланган персонал орқали амалга оширилади.
Жамоатчилик назорати воситаларининг етишмовчилиги
Тошкентдаги тартибсиз тўхташ муаммоси ҳақида гапирар экан, «СТиМ» компанияси вакили (йўл чизиқлари учун материаллар ва махсус техника ишлаб чиқарувчи) журналистларга ҳайдовчиларни тўғри тўхташга чақиришни ва шу йўл билан уларнинг хулқ-атворини ўзгартиришни таклиф қилди.
Шаҳарсозлик бўйича мутахассис Бобур Сиражев эса фуқаролар томонидан тўлиқ жамоатчилик назоратини таъминлаш учун воситалар мавжуд эмаслигига эътибор қаратди. Ҳозирда ЙҲХХга қоидабузарлик ҳақида маълумот тақдим этиш учун камида 10 дақиқалик фарқ билан икки видео ёзиб олиш керак. Суратлар қабул қилинмайди.
«Тартибсиз тўхташ муаммоси ҳақида фақат гапириш менга ечимдек кўринмайди. Шу муаммо ҳақида фақат гапирибгина қолмай, балки қоидабузарларга таъсир кўрсатиш имконини берувчи воситани ҳам жорий этиш керак», — деди у.
Йўл ҳаракатини ташкил этиш бўйича мутахассис Андрей Багинов қўшимча қилди: «Йўл ҳаракати қоидаларига кўра, кимдир нотўғри тўхтаса, масалан, “крест” белгиси остида ёки сариқ чизиқ устида, у аллақачон қоидабузарлик содир этган бўлади… Тартибсиз тўхташ муаммосини самарали назорат қилиш мумкин».
Александр Гурко эса бу масала бўйича мутахассислар билан бирга қонунчиликка ўзгартишлар киритиш бўйича таклифлар ишлаб чиқишга тайёр эканлигини маълум қилди.
«Gazeta.uz» бош муҳаррири Азамат Атажанов таъкидлашича, назоратдан ташқари, кўчаларнинг дизайни ҳам катта аҳамиятга эга — у ҳайдовчига қай тарзда ҳаракат қилиш кераклигини тушунтириб туриши лозим. Йўл бўйидаги автотураргоҳ “чўнтаклари” уч-беш та машина учун мўлжалланган бўлиши ва нотўғри тўхташнинг олдини олувчи белгилар билан таъминланган бўлиши керак.
Агар автотураргоҳ 15−20 та автомобиль учун мўлжалланган бўлса, унинг баъзи жойларига нотўғри тўхташ ҳолатлари албатта учрайди. Шунингдек, йўллар кенглиги ва қаторлар сони ҳам тартибга таъсир қилади. «Шаҳарни шундай шаклда қуриш мумкинки, ҳайдовчилар машиналарни қаерда тўхтатиш ва қаерда юриб бўлмаслигини интуитив равишда тушуниши мумкин бўлади», — дея қўшимча қилди у.
