Зилзила — бу кутилмаган ва кучли табиий офат бўлиб, у инсон ҳаётига хавф солиши мумкин. Шу сабабли, зилзила пайтида тўғри ҳаракат қилиш жуда муҳим. Қуйида зилзилага тайёргарлик кўриш, унинг давомида ва ундан кейин амалга ошириладиган муҳим тавсиялар келтирилган.
Зилзила пайтида нима қилиш керак?
Зилзила пайтидаги ҳаракатлар яшаш жойингизга боғлиқ.
1. Агар бинода бўлсангиз:
Ташқарига чиқишга шошилманг! – зилзила пайтида йўлакларда, лифтда ёки зинапояда бўлиш хавфли.
Хавфсиз жойда паноҳ топинг – қаттиқ стол ёки каравот тагига кириб, бошингизни қўлларингиз билан ҳимоя қилинг. Агар бундай имконият бўлмаса, девор ёнига ўтиб, тиз чўкиб бошингизни ёпинг.
Ойналар ва оғир буюмлардан узоқлашинг – шиша, шкаф ва карнизлардан узоқда бўлинг, чунки улар қулаши мумкин.
Электр ва газ тизимларини ўчиринг – ёнғин хавфини камайтириш учун газ, электр ва сув тизимларини ёпинг.
2. Агар кўчада бўлсангиз:
Бинолар ва электр симларидан узоқлашинг – деворлар, балконлар, чироқ устунлари, дарахтлар қулаб тушиши мумкин.
Очиқ майдонга ҳаракат қилинг – стадион, парк ёки кенг йўлакка чиқишга ҳаракат қилинг.
Автомобиллардан узоқда туринг – айниқса, кўп қаватли бинолар олдида транспорт воситалари хавфли бўлиши мумкин.
3. Агар машинада бўлсангиз:
Автомобилни хавфсиз жойга тўхтатинг – йўл ўртасида эмас, кўприк, туннел, баланд девор ва электр устунларидан узоқда тўхтанг.
Ичкарида қолинг – зилзила тугашини кутиш учун машинангизда қолинг, чунки ташқарида қулаш хавфи юқори бўлиши мумкин.
Радио орқали хабарлардан хабардор бўлинг – расмий идоралар томонидан берилган эълонларни кузатиб боринг.
Зилзиладан кейин нима қилиш керак?
Зилзила тугагандан сўнг ҳам хавфсизлик чораларини кўриш керак.
Бироз кутиб туринг ва шошилманг – кучли зилзиладан кейин кичик такрорий силкинишлар (афтершоклар) бўлиши мумкин.
Яраланганларга ёрдам беринг – агар яқинларингиз ёки атрофдагилар жароҳат олган бўлса, уларга биринчи ёрдам кўрсатинг ва тез ёрдам чақиринг.
Бинодан эҳтиёткорлик билан чиқинг – агар сиз бинода бўлсангиз, чиқиш йўлларини текширинг ва хавфсизликка риоя қилинг.
Газ ва электр тизимларини текширинг – газ ёки электр симларининг шикастланганлиги сезилса, зудлик билан мутахассисларга хабар беринг.
Расмий эълонларни кузатиб боринг – радио, телевидение ва интернет орқали фавқулодда ҳолатлар бўйича маълумотларни олинг.
Сув ва озиқ-овқатни эҳтиёткорлик билан истеъмол қилинг – ичимлик сувининг ифлосланган бўлиши мумкинлиги сабабли, уни фильтрлаш ёки қайнатиб ичиш тавсия этилади.
Хулоса
Зилзила пайтида энг асосийси — осойишталикни сақлаш ва хавфсиз жойда паноҳ топиш. Агар олдиндан тайёргарлик кўрилса, зилзилаларнинг зарарини камайтириш мумкин. Расмий органлар томонидан берилган хавфсизлик йўриқномаларига амал қилиш муҳим.
Эслатма: Бу тавсиялар умумий қоидаларга асосланган бўлиб, зилзиланинг кучлилиги ва жойлашувига қараб ҳаракат қилиш лозим.
