1 июндан Ўзбекистонда мамлакат иқтисодиётига инвестиция киритиш эвазига хорижий фуқаролар ва фуқаролиги бўлмаган шахсларга тезлаштирилган тартибда яшаш гувоҳномасини бериш тартиби жорий этилади. Ушбу норма президентнинг 2025 йил 18 апрелдаги фармонида ўз аксини топган ва инвестицияларни рағбатлантиришга қаратилган.
Ҳужжатга кўра, яшаш гувоҳномасини олиш учун зарур бўлган энг кам инвестиция миқдори 250 минг долларни ташкил этади. Гап 5 йил муддатга узайтириш имконияти билан бериладиган “олтин виза” ҳақида кетмоқда. Инвестор оила аъзолари — ота-онаси, турмуш ўртоғи ва фарзандлари учун камида 150 минг доллар инвестиция киритган тақдирда шунга ўхшаш ҳужжатни олиш имконияти мавжуд.
Аввалроқ, 2025 йил 19 апрель куни Адлия вазирлиги расмий хабарномасида инвестициялар эвазига янги яшаш гувоҳномаси тизимини жорий этиш нияти ҳақида маълум қилган бўлиб, унда мос равишда 200 минг ва 100 минг долларлик пастроқ суммалар кўрсатилган эди.
Бироқ, Spot нашрининг эътиборига кўра, 2025 йил 24 апрель куни вазирликнинг Telegram-каналидаги хабарга ўзгартиришлар киритилиб, чегара қийматлари президент фармонида расман тасдиқланган миқдорларгача тўғриланган.
“Газета.uz” Адлия вазирлигига сўров юборди, аммо нашр вақтига қадар изоҳ олинмади.
Бугунги кунда Ўзбекистонда яшаш гувоҳномалари фуқароларнинг муайян тоифаларига берилади:
- Ўзбекистон Республикаси ҳудудида доимий яшовчи хорижий фуқаролар ёки фуқаролиги бўлмаган шахсларга — улар 16 ёшга тўлганда;
- Низомда белгиланган тартибда Ўзбекистон ҳудудида доимий яшашга рухсат олган шахсларга, шу жумладан, қонунга мувофиқ Ўзбекистон фуқаролиги тугатилган ва мамлакатга қайтган шахсларга;
- Қуйидаги кўчмас мулкни сотиб олиш шарти билан Ўзбекистонда яшаш гувоҳномасини олиш ҳуқуқига эга бўлган давлатлар рўйхатига киритилган мамлакатлар фуқароларига: Тошкент вилояти ва Тошкент шаҳрида — эквиваленти камида 300 минг АҚШ доллари, Самарқанд, Бухоро, Наманган, Андижон, Фарғона ва Хоразм вилоятларида — эквиваленти камида 200 минг доллар, Қорақалпоғистон Республикаси ва республиканинг бошқа вилоятларида — эквиваленти камида 100 минг доллар;
- Ўзбекистон ҳудудида доимий яшовчи, лекин мамлакат фуқаролигини қабул қилмаган ёки қонунга мувофиқ Ўзбекистон фуқаролиги тугатилган шахсларга. Батафсил.
Хорижий фуқароларга мамлакат иқтисодиётига катта миқдорда инвестиция киритиш эвазига яшаш гувоҳномаси бериладиган дастурлар бир қатор хорижий мамлакатларда (масалан, Португалия, Испания, БАА) амал қилмоқда. Уларнинг мақсади — мамлакатга капитал ва бой хорижий инвесторларни жалб қилиш.
Юрист, ҳуқуқ ва технологик сиёсат бўйича эксперт Аммар Юнас Spot учун ёзган мақоласида Ўзбекистоннинг “олтин визалари”нинг хорижликлар учун жозибадорлигини пасайтирувчи бир қатор омилларни қайд этган эди. Хусусан, улар фуқаролик олиш имкониятини бермайди. Дастур бошқа миграция механизмлари билан мувофиқлаштирилмаган, унинг шартлари эса шаффоф эмас.
Юнас муқобил сифатида мутахассислар (HQS, IT-визалар) учун амалдаги виза механизмларини ва кўчмас мулк орқали яшаш гувоҳномасини соддалаштиришни таклиф қилган. Шунингдек, у “рақамли кўчманчилар” учун визалар жорий этиш ва умуман “талантларга эътибор қаратиш” имкониятини алоҳида таъкидлаган.
