Миллий истиқболли лойиҳалар агентлиги (ИЛМА) молиячи Отабек Бакировга нисбатан Тошкент шаҳар ИИБга ариза топширди. Бу ҳақида Бакировнинг ўзи хабар берди.
Унинг сўзларига кўра, давлат органи унинг Telegram-каналида «Қонунсиз суперрегулятор» сарлавҳаси остидаги пости — Temu хитой онлайн бозорининг блокланишига оид ёзувини агентликни обрўсизлантириш уриниши сифатида баҳолаган.
Бакировнинг таъкидлашича, шикоят аризаси агентлик директори биринчи ўринбосари Вячеслав Пак томонидан имзоланган. Аризага ИЛМАнинг ишончли вакили томонидан ёзилган тушунтириш хати ҳам илова қилинган.
Бакиров маълум қилишича, ҳозирда ушбу мурожаат Тошкент шаҳар ИИБ киберхавфсизлик бўлими томонидан ўрганилмоқда. Кечки пайт унга идорага чақирув қоғози юборилган ва у аввалбошдан ёзма ва оғзаки тушунтиришлар берган. Унга кўра, ҳозирча иш бўйича ҳужжатлар нусхалари тақдим этилмаган.
Пост 2025 йил 4 март куни — TEMU онлайн савдо платформасининг блокланиши эълон қилинган куни — эълон қилинган бўлиб, агентлик ҳаракатларига бағишланган тўртта публикациядан иккинчиси бўлган:
- Регулятор бетараф бўлиши керак, майдондаги ўйинчи ёки кимнингдир тарафдори эмас
- Қонунсиз суперрегулятор
- Муҳтарам суперрегуляторлар, нима учун AliExpress ва Amazon’ни ёпмадингиз?
- Ўзингиз қабул қилган қоидаларга амал қилинг!
Регулятор бетараф бўлиши керак, ўйинчи ёки кимнингдир тарафдори эмас Қонунсиз суперрегулятор Муҳтарам суперрегуляторлар, нима учун AliExpress ва Amazon’ни ёпмадингиз? Ўзингиз қабул қилган қоидаларга амал қилинг!
«Қонунсиз суперрегулятор» номли постда Бакиров Миллий истиқболли лойиҳалар агентлиги Ўзбекистонда суғурта, капитал, крипто-активлар ва электрон тижорат бозорларини тартибга солувчи органга айланганини (ИЛМА электрон тижорат бозори регулятори сифатида президент қарори билан белгиланган, аммо бу ваколатлар қонунга кўра Рақамли технологиялар вазирлигида қолмоқда) ва бунинг «ҳеч қандай қонуний асосисиз» рўй берганини таъкидлаган. Яқин вақтда ИЛМА букмекерлик фаолияти ва қимор ўйинлари соҳасини ҳам тартибга солиши кутилмоқда.
Мамлакатда агентлик фаолиятида манфаатлар тўқнашувини чеклайдиган, тартибга соладиган ёки олдини оладиган норматив ҳужжат мавжуд эмас.
«Шу сабабдан агентлик бугун истаганидек ҳаракат қилиши мумкин: хоҳлаганча тажрибалар ўтказиш, расман ва норасман (иккинчиси — алоҳида таъқиқланган мавзу ва жуда жиддий муаммо)», — деб ёзган у.
У 2017 йилда агентлик мутлақо бошқа вазифа ва мақсадлар билан ташкил этилганини эслатган.
«Кейинчалик, айниқса сўнгги уч йил ичида, агентликка босқичма-босқич янги ваколатлар берилди, улар бошқа органлардан олиб қўйилди ва унинг раҳбарияти катта маъмурий ресурсларга эга бўлди. Шундай қилиб у суперрегуляторга айланди. Шу вақт мобайнида ҳеч ким бу жараённи тўхтатмади, ҳеч ким: „Кутиб туринг, аввал суперрегулятор ҳақида қонун қабул қилайлик, унинг доираларини белгилайлик“, демади», — дейди Бакиров.
Унинг фикрича, натижада Ўзбекистонда «навбатдаги бюрократик махлуқ» пайдо бўлди, у исталган пайтда ҳар қандай деструктив ёки бир томонлама қарорларни қабул қилиш қобилиятига эга.
«Биз тизимни қонун устуворлигига эмас, балки „ишончли“ шахсларга таяниш асосида қурдик. Бундайларни нолдан ўзимиз яратдик. Бунинг учун яна анча вақт тўлашимизга тўғри келади. Бошимизни деворга урамиз — аслида бу девор ўзимизга уради», — деб таъкидлаган молиячи.
Отабек Бакировнинг таъкидлашича, Миллий истиқболли лойиҳалар агентлиги фаолиятини тартибга солувчи алоҳида қонун қабул қилиниши зарур.
«Мен ИЛМА томонидан берилган шикоят бўйича суд қандай хулоса ва қарор чиқаришини билмайман. Лекин мен қатъий ишончдаман: агентлик фаолиятини тартибга солиш учун махсус қонун керак. Temu билан боғлиқ ҳолат буни яққол кўрсатди. Ва афсуски, бу сўнггиси эмас. Айни ана шундай бир томонлама кейслар нафақат сизнинг, балки бутун Ўзбекистон бизнес муҳитининг обрўсига путур етказмоқда. Конструктив танқид учун — „сизга қонун керак“ деган сўзлар учун судга бериш керак эмас, аксинча, раҳмат айтилмоғи лозим», — деб ёзди у.
Унинг таъкидлашича, «дунёнинг ҳеч қайси мегарегулятори — АҚШдан то Норвегиягача, Украинадан то Россиягача — фақат қарорлар (executive orders) асосида ишламайди, ҳаммаси қонун билан тартибга солинган».
«Ўзбекистонга мегарегулятор фаолиятини тартибга солувчи очиқ ва адолатли қонун керак — унда нафақат ваколатлар, балки унинг мустақиллиги, мажбуриятлари ва ҳисобдорлиги аниқ белгиланган бўлиши лозим. Фақат қарор ва топшириқлар асосида ишлаш — бу бозор иштирокчилари ва инвесторлар учун эмас, балки регуляторнинг ўзи учун ҳам нотўғри. Бу ҳатто хавфли», — деб огоҳлантирди Бакиров.
«Gazeta.uz» сўровига жавобан ИЛМА матбуот хизмати вазиятни изоҳлашдан бош тортган. Нашр шунингдек, пойтахт ИИБга ҳам сўров йўллади.
