Ўзбекистонда давлат хизматчиларининг даромадлари ва мулкини декларация қилиш тўғрисидаги қонун лойиҳасини такомиллаштириш режалаштирилмоқда. 2025 йил 21 апрель куни қабул қилинган президент фармонида белгилаб қўйилган бўлиб, унда 2025 йил 5 март куни Бош коррупцияга қарши кураш миллий кенгашининг кенгайтирилган йиғилишида белгиланган норматив-ҳуқуқий ҳужжатларни қабул қилиш кўзда тутилган.
Ҳужжатда декларациялаш субъектлари ва объектлари, акс эттириладиган маълумотлар рўйхати, декларация шакли ва топшириш тартиби, шунингдек, уларни текшириш механизми аниқ белгиланади.
Кутилишича, қонунга киритиладиган ўзгартишлар 2025 йил май ойи охиригача ишлаб чиқилади. Бунинг учун жавобгар органлар этиб Коррупцияга қарши кураш агентлиги, Адлия вазирлиги ва Бош прокуратура белгиланган.
Қандай маълумотлар ошкор этилади, қайсилари — йўқ
«Gazeta.uz» маълум қилишича, Коррупцияга қарши кураш миллий кенгаши йиғилишида қуйидаги олти тоифадаги маълумотларни мажбурий ошкор қилишни назарда тутувчи ўзгартиришлар киритиш топширилган:
- декларантнинг фамилияси, исми ва отасининг исми;
- турмуш ўртоғи ва вояга етмаган болалари ҳақида маълумотлар;
- иш жойи ва эгаллаб турган лавозими;
- йиллик умумий даромад;
- кўчмас мулк объектлари;
- транспорт воситалари.
Шу билан бирга, 20 тоифадаги маълумотларни ошкор этмаслик таклиф қилинмоқда. Улар қаторига яшаш манзили, қишлоқ хўжалиги ва хусусий амалиётдан олинадиган даромадлар, қимматли қоғозлар, пул маблағлари ва омонатлар, мерос, совғалар ва маълум миқдордаги ютуқлар, гонорарлар, пул мукофотлари ва бошқалар киради.
Декларация ҳар йили 1 апрелгача «Декларация» электрон ахборот тизими орқали топширилади.
Декларация қилинадиган мулк ҳақидаги маълумотлар тегишли ташкилотларнинг маълумот базалари орқали автоматик интеграция қилинади.
Коррупцияга қарши кураш агентлиги декларациялаш соҳасида ваколатли орган этиб белгиланади, текширувлар ўтказади ва очиқ маълумотларни ўз расмий сайтида эълон қилиб боради.
Давлат хизматчиларининг даромадларини декларация қилиш ҳақида
Ўзбекистонда давлат хизматчилари ва уларнинг турмуш ўртоқлари даромадлари ва мулкини декларация қилиш тизимини жорий этиш урини 2017 йилдан бери амалга оширилмоқда. Илк режаларга кўра, амалдорлар мулк, даромад ва харажатлари, шунингдек, уларнинг ота-оналари, турмуш ўртоқлари ва фарзандлари ҳақидаги маълумотларни декларация қилиши лозим эди. Сўнгги таҳрирда эса фақат даромадлар декларацияси қолган, у ҳам фақат турмуш ўртоқлари ва вояга етмаган болаларга тааллуқли бўлади.
Президент фармонига кўра, 2022 йил 1 январдан даромадларни декларация қилиш тизими жорий этилиши керак эди, аммо бу амалга ошмади. Қонун лойиҳаси 2021 йил 13 ноябрда Вазирлар Маҳкамасига киритилган. Бироқ ҳукумат ҳужжатни Олий Мажлис Қонунчилик палатасига киритмагани Антикоррупция агентлиги томонидан аввалроқ таъкидланган.
Лойиҳада давлат хизматчиларининг даромад ва мулкини икки босқичда декларация қилиш таклиф этилган:
1-босқич — президент, Қонунчилик палатаси депутатлари ва Сенат аъзолари, ҳукумат аъзолари, давлат ва хўжалик бошқаруви органлари раҳбарлари, маҳаллий ўзини ўзи бошқариш органлари раҳбарлари ва уларнинг ўринбосарлари;
2-босқич — бошқа давлат хизматчилари (ёрдамчи, техник ва хизмат кўрсатувчи ходимлардан ташқари).
2024 йилда агентлик раҳбари Акмал Бурханов маълум қилишича, даромадларни декларация қилиш тўғрисидаги қонун лойиҳаси деярли тайёр — у вазирлик ва идоралар билан келишилган ва Адлия вазирлиги экспертизасидан ўтказилган.
Президентнинг қонунни тезроқ қабул қилиш ҳақидаги топшириқларига қарамай, муддатлар сурилган. Сўнгги марта, 2025 йил март ойи бошида, давлат раҳбари тегишли идораларга қонун лойиҳасини қисқа муддатда жамоатчилик муҳокамасига қўйиш ва уни 2025 йил 1 апрелгача кўриб чиқиш учун киритишни топширган.
