Ўзбекистонда аҳоли даромадларининг ўсиш суръати биринчи чоракда секинлашди

Ўзбекистон Статистика қўмитаси ҳисоботига кўра, 2025 йил январь-март ойларида Ўзбекистон аҳолисининг умумий жами даромади 222,4 триллион сўмга етди.

Жами даромад аҳоли фаровонлиги даражасининг асосий кўрсаткичларидан бири. У фақат меҳнат фаолияти ва ўзини ўзи банд қилишдан олинган даромадларни эмас, балки мулкдан олинган даромадларни (фоизлар, дивидендлар, гонорарлар ва бошқалар) ва трансфертлардан олинган даромадларни (пенсиялар, нафақалар, стипендиялар, пул ўтказмалари) ҳам ўз ичига олади.

Аҳоли жон бошига тўғри келадиган жами даромад — маълум бир ҳудуд (масалан, мамлакат) аҳолиси томонидан олинган умумий даромад шу ҳудуд аҳолиси сонига бўлинади. У ҳар бир аҳоли ўртача қанча даромад олишини баҳолаш ва турли ҳудудлар ёки мамлакатлардаги турмуш даражасини солиштириш учун ишлатилади.

Номинал ўсиш 20,9%, реал ўсиш суръати (инфляцияни чегириб ташлаганда) эса 9,8%ни ташкил этди. 2024 йилнинг биринчи чорагида бу кўрсаткичлар мос равишда 20,8 фоиз ва 11,5 фоизни ташкил этган эди.

Аҳоли жон бошига тўғри келадиган жами даромад 18,5%га (инфляцияни ҳисобга олганда — 7,6%га) — 4,7 миллион сўмдан 5,9 миллион сўмгача (ойига 1,97 миллион сўм) ўсди. 2024 йилнинг шу даврида ўсиш 18,2% ва 9,2%ни ташкил этган эди.

Агар даромадларнинг номинал ўсиши бироз яхшиланган бўлса, реал ўсиш суръати ёмонлашди.

ҲудудЖон бошига даромад, минг сўмРеал ўсиш суръати, %
Тошкент шаҳри15 859,09,8
Навоий вилояти9 452,710,1
Бухоро вилояти6 364,26,8
Тошкент вилояти6 134,53,3
Хоразм вилояти5 510,47,9
Андижон вилояти5 077,88,6
Самарқанд вилояти4 970,26,6
Фарғона вилояти4 890,314,5
Сирдарё вилояти4 625,43,4
Жиззах вилояти4 531,72,9
Қашқадарё вилояти4 235,06,3
Қорақалпоғистон Республикаси4 117,23,8
Сурхондарё вилояти4 078,54,3
Наманган вилояти3 966,03,4

Аҳоли жон бошига тўғри келадиган ўртача номинал жами даромад Тошкент шаҳрида ўртача республика кўрсаткичидан юқори бўлди, у ерда 12,38 миллион сўмдан 15,86 миллион сўмгача ўсди, Навоий вилоятида — 7,4 миллион сўмдан 9,45 миллион сўмгача, Бухоро вилоятида — 4,89 миллион сўмдан 6,36 миллион сўмгача ва Тошкент вилоятида — 4,95 миллион сўмдан 6,1 миллион сўмгача.

Энг паст кўрсаткичлар Қорақалпоғистонда — 4,12 миллион сўм, Сурхондарё вилоятида — 4,08 миллион сўм ва Наманган вилоятида — 3,97 миллион сўмни ташкил этди.

Аҳоли жон бошига тўғри келадиган реал даромадларнинг энг юқори ўсиши Фарғона вилоятида (+14,5%), Навоий вилоятида (10,1%), Тошкент шаҳрида (9,8%) ва Андижон вилоятида (8,6%) қайд этилди. Жиззах ва Тошкент вилоятларида ўсиш атиги 2,9% ва 3,3%ни ташкил этди.

Ҳудудлар ўртасидаги тафовут кучайди. Бир йил ичида бой 3 та ва энг паст кўрсаткичли 3 та ҳудуд ўртасидаги аҳоли жон бошига тўғри келадиган даромадлар фарқи 2,48 мартадан 2,6 мартагача ошди. Таққослаш учун: 2020 йилда бу фарқ 2,15 мартани ташкил этган эди. Тошкент шаҳри ва Наманган вилояти ўртасидаги даромадлар фарқи 3,75 мартадан қарийб 4 мартагача ошди.

Даромадлар таркибида меҳнат фаолиятидан (ёлланма ишчилар ва ўзини ўзи банд қилганлар) олинган даромадлар улуши 59,2%дан 57,7%га пасайди. Ёлланма ишчилар даромадлари 2024 йилнинг биринчи уч ойида 17,7%га ўсган бўлса, бу йил 20,3%га ўсди, ўзини ўзи банд қилганлар даромадлари эса 14,8%га ўсган бўлса, бу йил 17,5%га ўсди.

Шу билан бирга, трансфертлардан (пул ўтказмалари, нафақалар, пенсиялар, стипендиялар) олинган даромадлар улуши 27,8%дан 29,9%га ўсди.

Пул ўтказмаларига энг кўп Андижон (жами даромаддаги улуши — 33%), Фарғона (30,2%) ва Самарқанд (26,8%) вилоятлари аҳолиси боғлиқ.