Конформизм — бу инсоннинг жамият ёки гуруҳ талабларига, фикрларига, меъёр ва қоидаларига ихтиёрий ёки босим остида мослашиши, ўз шахсий фикри ёки иродасидан воз кечиб, кўпчиликка қўшилиши.
Одатда, конформизм одамларда танқидий фикрлаш етишмаганида ёки ташқи босим (масалан, жамоа танқиди, жазоланиш қўрқуви) туфайли юзага келади.
Бир сўз билан айтганда, бу “ҳамма шундай қиляпти, мен ҳам шундай қиламан” деган муносабатдир.
Конформизм турлари ва мисоллари:
- Норматив конформизм: Инсон жамоа томонидан қабул қилиниши ёки рад этилишидан қўрқиб, уларнинг хатти-ҳаракатларига мослашади. Масалан, ёшлар гуруҳига қўшилиш учун уларнинг кийиниш услубини қабул қилиш.
- Ахборотий конформизм: Инсон бошқаларнинг билимига ишониб, уларнинг фикрларини тўғри деб қабул қилади. Масалан, нотаниш шаҳарда ресторан танлашда маҳаллий аҳолининг тавсияларига амал қилиш.
- Идентификация: Инсон ўзини маълум бир гуруҳ ёки шахс билан боғлашни истаб, уларнинг қадриятлари ва хатти-ҳаракатларини қабул қилади. Масалан, бирор касбга киришган шахс ўша касбнинг меъёр ва стандартларига мослашиши.
“Social Conformity – Brain Games” видеоси конформизмнинг жамиятдаги таъсирини намоён қилади:
“Conformity Bias | Concepts Unwrapped” видеоси конформизмнинг психологик томонларини таҳлил қилади:
“Conformity: are we afraid to stand out?” видеоси конформизм ва шахсий индивидуаллик ҳақида мулоҳазаларни ўртоқлашади:
