Тошкент ҳокими Шавкат Умрзоқов «Ўзбекистон 24» телеканалига берган интервьюсида пойтахтнинг энг долзарб муаммоларидан бири — кўча ва йўл тирбандликлари ҳамда уларнинг экологияга таъсири бўйича Президентга тақдим этилган маълумотлар ҳақида сўзлаб берди.
Унинг сўзларига кўра, кўчалардаги тирбандлик автомобиллар сонининг кескин ўсиши билан боғлиқ.
«Бизнинг (пойтахтдаги — таҳр.) автомобиль йўлларимиз 400 мингта машинага мўлжалланган, лекин бугун кўчаларда 1 миллиондан ортиқ автомобиль ҳаракатланмоқда», — деди ҳоким.
Шавкат Умрзақов ҳокимлик Сеул, Сингапур, Хитойнинг Шенчжен, Дубай ва Москва каби мегаполисларнинг хорижий тажрибасини ўрганиб чиққанини ва комплекс ёндашув зарур деган хулосага келганини маълум қилди.
«Бугунги кунда йўлларни бошқариш бизда олтита турли соҳа вакиллари томонидан амалга оширилади ва яна олтита ташкилот бунда иштирок этади… Бошқарув битта марказда жамланмагани учун йўл инфратузилмасини ривожлантириш бўйича аниқ стратегия мавжуд эмас эди», — деди.
Ўзбекистоннинг барча ҳудудларида транспорт тизими (светофорлар, асфальт, чизиқлар, автотураргоҳлар, жамоат транспорти, унинг йўналишлари, алмашиш тугунлари, такси, тротуарлар, вело йўлаклар, авариялар таҳлили ва бошқалар) билан кўплаб ташкилотлар шуғулланади, баъзида уларнинг ҳаракатлари синхронлашмаган. Соҳа кўплаб турли норматив-ҳуқуқий ҳужжатлар билан тартибга солинади.
Ҳаракатни ягона бошқариш маркази ва бош режа
Ҳоким халқаро тажриба ягона Йўл ҳаракатини ташкил этиш марказининг (ЙҲТМ) самарадорлигини кўрсатишини таъкидлади.
«Ҳар бир мегаполисда барча тегишли функциялар берилган ягона ҳаракатни бошқариш маркази ташкил этилган. У ташкил этилгандан сўнг биринчи вазифа Тошкент транспорт тизимининг бош режасини ишлаб чиқиш бўлади», — деди.
Шавкат Умрзоқовнинг сўзларига кўра, бош режа ҳаракатнинг барча иштирокчилари — жамоат транспорти йўловчилари, микромобиллик воситаларидан (велосипедлар, электросамокатлар ва бошқалар) фойдаланувчилар, юк ташиш транспорти ва енгил автомобиль ҳайдовчиларининг эҳтиёжларини инобатга олиши керак.
«Қайси кўчаларда ва қайси вақтда юк машиналари ҳаракатланиши кераклигини аниқлаш; микромобиллик учун шароитларни таъминлаш зарур… Бугунги кунда одам электросамокат ёки велосипедда 5 км йўл юриб, ҳеч қандай тўсиқсиз керакли жойга етиб бора олмайди. Бу ҳисоб-китобларни талаб қилади», — деди.
Ҳокимият раҳбари шаҳарда ҳали ҳам йўловчи жамоат транспортида шахсий автомобилидан кўра тезроқ етиб боришига кафолат берадиган аниқ ҳисоб-китоблар йўқлигини қўшимча қилди.
Рақамлаштириш ва тирбандликни камайтириш
Шавкат Умрзоқов кўчаларни ривожлантириш ва таъмирлаш бош режа асосида амалга оширилишини маълум қилди.
«Бу ягона дастур бўлади. Ҳар бир фуқаро, сайёҳ, шаҳар меҳмонлари иловани юклаб олиб, керакли жойга қандай қилиб тезроқ етиб бориш мумкинлигини аниқ кўришлари мумкин. Агар бирон бир жойда таъмирлаш режалаштирилган бўлса, олдиндан хабарнома юборилади ва муқобил йўналиш таклиф этилади», — деди.
Ҳокимнинг сўзларига кўра, бу қарорларнинг барчаси рақамлаштиришсиз мумкин эмас. «Муаммолар бош режа доирасида аниқлангандан сўнг, рақамлаштириш орқали ечимлар ва назорат механизмлари пайдо бўлади. Бу шаффофлик ва тезликни таъминлайди», — дея таъкидлади.
Шавкат Умрзоқов, шунингдек, ягона марказни яратиш кўчалардаги тирбандликни сезиларли даражада камайтириш имконини беришини айтди. «Агар бу марказ ташкил этилса ва ўз функцияларини бажаришни бошласа, кўчалардаги тирбандлик камида 30-40% га қисқаради», — деди.
Тирбандликларни камайтиришдан ташқари, лойиҳа экологик юкламани ҳам камайтириши мумкин. «Бу ўзгаришлар иккинчи асосий муаммо — экологияни ҳал қилишга ёрдам беради: чанг юкламаси ва автомобиллардан зарарли моддалар чиқиндилари тахминан 15% га қисқаради», — деди пойтахт ҳокими.
Ҳокимлик 2024 йил март ойида ЙҲТМ лойиҳасини президентга тақдим этган эди. Ўшанда пойтахтнинг деярли барча кўчалари замонавий техник талабларга жавоб бермаслиги хабар қилинганди. Ўтган вақт мобайнида пойтахтда биринчи тезюрар автобус линияси, пуллик автотураргоҳлар тизими ишга туширилди ва қатор бошқа лойиҳалар амалга оширилди.
ЙҲТМ нима билан шуғулланади? Ҳокимликка кўра, булар:
- Транспорт ва пиёдалар оқимларини таҳлил қилиш ва моделлаштириш;
- Ақлли транспорт тизимини (АТТ) жорий этиш ва бошқариш;
- Транспорт бош режаси ва каркасини ишлаб чиқиш ва амалга ошириш;
- Шаҳар автотураргоҳларини ташкил этиш;
- Электромобилларни қувватлантириш инфратузилмасини ривожлантириш;
- Шахсий мобиллик воситаларидан фойдаланишни рағбатлантириш ва бошқалар.
