
Ўзбекистон президенти 2025 йил 3 ноябрь куни ўз қарори билан 2026–2030 йилларга мўлжалланган ноёб (орфан) ва бошқа ирсий-генетик касалликлардан азият чекаётган болаларга тиббий ва ижтимоий ёрдам кўрсатиш чора-тадбирлари дастурини тасдиқлади.
2026–2030 йилларга мўлжалланган дастурнинг асосий мақсадлари:
- Давлат бюджети ҳисобидан бепул даволанадиган ноёб касалликлар сонини 5 тадан 10 тага ошириш;
- Ноёб касалликларга чалинган болаларни дори-дармон, махсус озиқ-овқат ва тиббий буюмлар билан таъминлаш даражасини 95% дан 99% га етказиш;
- Ноёб касалликларга чалинган болаларнинг саломатлигини қўллаб-қувватлаш ва реабилитация қилиш, шунингдек, болаларнинг ҳаёт сифатини яхшилаш ва уларни жамиятга жалб қилиш учун шароит яратиш.
2026 йил 1 январдан бошлаб ноёб ва бошқа ирсий-генетик касалликларга чалинган беморларни тиббий кузатиш ҳамда уларни давлат бюджети маблағлари ҳисобидан бепул даволашнинг юқори ёш чегараси 18 ёшдан 21 ёшгача оширилмоқда.
Дастурни молиявий таъминлаш
2026–2030 йилларда дастурни амалга ошириш учун умумий харажатлар 961,2 млрд сўмни ташкил этади, шундан:
- давлат бюджети маблағлари – 412,2 млрд сўм (2026 йилда 75,3 млрд сўм);
- Онкологик ва гематологик касалликларга чалинган болаларни соғломлаштиришга кўмаклашиш жамғармаси маблағлари – 317,2 млрд сўм (59,9 млрд сўм);
- Болаларни қўллаб-қувватлаш жамоат фонди маблағлари – 138,3 млрд сўм (21,5 млрд сўм);
- халқаро молия ташкилотларининг грантлари ва кредитлари – 93,5 млрд сўм (15,6 млрд сўм).
2026 йил учун харажатлар жами 172,3 млрд сўмни ташкил этади.
Таъминланиши лозим бўлган касалликлар
Дастур қуйидаги касалликларга чалинган беморларни дори-дармон, махсус озиқ-овқат ва тиббий буюмлар билан бепул таъминлашни назарда тутади:
- муковисцидоз;
- талассемия;
- гемофилия;
- тизимли бошланувчи ювенил артрит;
- туғма буллёз эпидермолиз;
- бирламчи (туғма) иммун танқислиги ҳолатлари;
- Дюшен миодистрофияси (мушак дистрофияси);
- склерозловчи панэнцефалитнинг ўткир шакли;
- Гоше ва Помпе касалликлари.
Қўшимча соғлиқни сақлаш чора-тадбирлари
2026 йилдан бошлаб қуйидаги тадбирларга маблағлар ҳар йили давлат бюджети параметрларига киритилади:
- «С» ва «В» вирусли гепатит турларини эрта ташхислаш ҳамда вирусларга қарши махсус даволаш ишларини ташкил этиш;
- эндокринологик касалликларнинг олдини олиш ва даволаш сифатини ошириш;
- нефрология ва гемодиализ хизматини такомиллаштириш;
- гематология ва трансфузиология хизматларини ривожлантириш, онкогематологик ва қийин даволанадиган касалликларга чалинган шахсларни қўллаб-қувватлаш;
- буйрак ва жигар трансплантацияси операцияларини ўтказиш.
Эслатиб ўтамиз, дастур тасдиқлангунга қадар Ўзбекистонда 5 турдаги ноёб ва ирсий-генетик касалликларга чалинган 2174 нафар бола бепул даволанар эди.

