Ўзбекистонда пенсияга чиқиш минимал ёшини босқичма-босқич ошириш режалаштирилмоқда. Бу ҳақда 2025 йил 10 сентябрь куни Иқтисодиёт ва молия вазирлиги ҳузуридаги бюджетдан ташқари Пенсия жамғармаси ижрочи директори Муродбек Отажонов маълум қилди, деб хабар беради Spot.
Лойиҳага кўра, эркаклар учун пенсия ёшини 60 ёшдан 63 ёшга, аёллар учун 55 ёшдан 58 ёшга ошириш таклиф қилинмоқда. Ошириш ҳар йили ярим йилдан босқичма-босқич амалга оширилиши режалаштирилган.
Отажонов дунёнинг қатор мамлакатларида минимал пенсия ёши 65 ёшдан ошганини таъкидлади. Унинг сўзларига кўра, Ўзбекистон 1993 йилда «Фуқароларнинг давлат пенсия таъминоти тўғрисида»ги қонун қабул қилинганидан бери пенсияга чиқиш ёши ўзгармаган кам сонли давлатлардан бири бўлиб қолмоқда.
«Бошқа давлатлар пенсия ёшини аллақачон оширган бир пайтда, фақат Ўзбекистон қолди», — деди.
Пенсия жамғармаси вакилининг сўзларига кўра, мамлакатда ўртача умр кўриш даражаси ошиб, Соғлиқни сақлаш вазирлиги маълумотларига кўра, ўртача 75 ёшга етган. Агар илгари пенсионерлар пенсияга чиққанидан кейин ўртача 8−9 йил умр кўрган бўлса, ҳозир эркаклар 12,5 йил, аёллар эса 20 йил яшамоқда.
У пенсия ёшини ошириш тўғрисида ҳали қарор қабул қилинмаганини таъкидлади. Аҳолининг таклифларини тўплаш учун махсус платформа ишга туширилиши режалаштирилган бўлиб, бунга бир ой муддат ажратилади. Келиб тушган ғоялар таҳлил қилингандан сўнг, ислоҳот лойиҳаси қайта ишланади ва журналистлар ҳамда блогерлар иштирокида муҳокама учун тақдим этилади.
Отажонов юмшоқроқ сценарийни ҳам назарда тутди: пенсия ёшини ярим йилга эмас, балки йилига уч ойга ошириш. Бу ҳолда бир йилга ошириш тўрт йилни, бутун ислоҳот эса 12 йилни ташкил этади.
Пенсия ислоҳоти
2024 йилнинг июль ойида Стратегик ислоҳотлар агентлиги Ўзбекистонда пенсия тизими билан қамров атиги 38%ни ташкил этишини, бунинг сабаби норасмий бандликнинг юқорилиги эканлигини маълум қилган эди. Бошқа мамлакатлар билан солиштирганда юқори даражадаги бадаллар (12−25%) билан бирга, тўловлар ўртача даражада. Ўшанда Агентлик мамлакат пенсия тизимини қандай қилиб адекват қилиш мумкинлигини ўрганган эди.
2024 йил декабрь ойида Ўзбекистонда пенсия ислоҳоти бўйича семинар бўлиб ўтди, унинг доирасида концептуал ҳужжатни тайёрлаш бошланди. Уни 2025 йил сентябрга қадар мамлакат президентига тақдим этиш режалаштирилган (дастлаб 2025 йил 1 мартгача режалаштирилган эди).
2023 йил апрель ойида Жаҳон банки ўзининг «Ўзбекистонда давлат харажатларининг инсон капитали ва сув хўжалиги инфратузилмасига самарадорлигини ошириш» ҳисоботида мамлакатга пенсия ёшини оширишни таклиф қилган эди.
Ҳисоботда қарор қабул қилинганидан уни амалга ошириш бошлангунга қадар пенсия олди ёшидаги ишчиларга ҳаёт режаларини ўзгартириш учун мослашишга вақт бериш мақсадга мувофиқлиги қайд этилган.
Халқаро валюта жамғармаси ҳам Ўзбекистоннинг амалдаги пенсия тизими ислоҳотларга муҳтожлигини таъкидлаган. Таклифлар орасида — пенсия ёшини ошириш, имтиёзли тарифларни бекор қилиш ва тўловларни автоматик индексация қилишга ўтиш. Пенсия ислоҳоти концепцияси лойиҳаси сентябргача президентга тақдим этилиши керак.
