Бизнесмен Илон Маск АҚШ президенти Дональд Трамп билан кескин тортишувдан сўнг «Америка» (America Party) номли янги сиёсий партия тузганини эълон қилди.
«Мамлакатимизнинг исрофгарчилик ва коррупция туфайли банкротлик хавфи ҳақида гап кетганда, ҳаммамиз демократияда эмас, бир партияли тизимда қоламиз. «Америка» партияси бугун сизга эркинликни қайтариш учун асос солинди», — деб ёзди Маск 2025 йил 5 июль куни ўзининг X ижтимоий тармоғида.
Tesla ва SpaceX раҳбари партия ҳақида бошқа тафсилотларни ошкор қилмади, аммо унинг стратегияси «Сенатда икки-уч ўринга ва Вакиллар палатасида саккиз-ўн округга эътибор қаратиш» эканлигини таъкидлади.
X да Маск аллақачон партияни АҚШ Федерал сайлов комиссиясида рўйхатдан ўтказиш учун ҳужжатларни топширганлиги ҳақидаги хабарлар тарқалди, аммо бизнесмен уларни рад этди.
Маск очиқчасига Трампни 2024 йилги сайлов кампанияси давомида қўллаб-қувватлаган, унда фаол, жумладан, молиявий жиҳатдан ҳам иштирок этган. Республикачи иккинчи муддатга сайланганидан сўнг, бизнесмен президент маъмуриятида АҚШ Ҳукумат самарадорлиги департаментига (DOGE) раҳбарлик қилди.
2025 йил май ойи охирида Маск DOGE раҳбари лавозимини тарк этди ва бир неча кундан сўнг Трамп билан ижтимоий тармоқларда тортишиб қолди. Келишмовчиликка президент томонидан ташаббус қилинган «Катта гўзал қонун» сабаб бўлди. Июнь ойида, қонун лойиҳаси Конгрессда мувофиқлаштиришдан ўтаётган бир пайтда, миллиардер ҳужжатни «жирканч ёқимсизлик» деб атади ва у АҚШнинг «аллақачон улкан бўлган бюджет дефицитини оширади» деб айтди. Бир ҳафта олдин Маск, агар қонун қабул қилинса, янги сиёсий партия тузиш билан таҳдид қилган эди. Вакиллар палатаси қонунни 2025 йил 3 июль куни тасдиқлади, 4 июль куни эса Трамп уни имзолади.
Америка сиёсий тизимида доимо фақат икки партия: Демократик ва Республикачи партиялар устунлик қилган. Кўпгина миллиардерлар ўнлаб йиллар давомида муваффақиятли учинчи партия тузишни орзу қилганлар, аммо унинг шаклланиши йўлида етарлича тўсиқлар мавжуд, деб ёзади New York Times. Буларга сайлов округлари чегараларини ўзгартириш билан манипуляциялар (gerrymandering), жамиятнинг чуқур сиёсий қутблашуви, шунингдек, сайловчиларни қиммат ва мураккаб танлаш тартиб-қоидалари киради.
Трамп Маскнинг «Америка» партиясини тузишини изоҳлар экан, собиқ ҳамкори «бошини йўқотиб қўйди» деди.
«Менга қайғули Илон Маскнинг сўнгги 5 ҳафта ичида мутлақо бошини йўқотиб, юрувчи ФОЖЕАга айланганини кузатиш. У ҳатто учинчи сиёсий партия тузишни ҳам хоҳлайди, гарчи бундай партиялар АҚШда ҳеч қачон муваффақият қозонмаган бўлса-да, — тизим бунга мўлжалланмаган кўринади. Учинчи партиялар фақат Тўлиқ ва Бутунлай ВАЙРОНЛИК ва ТАРТИБСИЗЛИКни келтириб чиқариш учунгина яхши», — деб ёзди Трамп 7 июлга ўтар кечаси ўзининг Truth Social ижтимоий тармоғида.
Трампнинг таъкидлашича, миллиардер «Катта гўзал қонун»да электромобиль ишлаб чиқарувчилари учун имтиёзлар бекор қилинганидан норози. Унинг қўшимча қилишича, бутун сайлов кампанияси давомида у «Электр транспорти воситалари бўйича кўрсатма»ни (Electric Vehicle Mandate) бекор қилиш тарафдори бўлган ва Маск, унинг сўзларига кўра, бунга эътироз билдирмаган.
