Ўзбекистонда «яширин иқтисодиёт»га қарши курашиш бўйича президент қарори лойиҳаси тайёрланди. Бу ҳақда 26 июнь куни Сенат мажлисида Солиқ қўмитаси раисининг биринчи ўринбосари Мубин Мирзаев маълум қилди.
Унинг сўзларига кўра, ҳужжат Иқтисодиёт ва молия вазирлиги, Марказий банк, Солиқ қўмитаси, Савдо-саноат палатаси ва тадбиркорлар билан биргаликда тайёрланган.
Лойиҳани ишлаб чиқишда асосий эътибор нақд пулсиз ҳисоб-китобларни рағбатлантириш ва иш ҳақини легаллаштиришга қаратилган.
«Аммо муаммолар ҳали ҳам жуда кўп. Биз буни кўряпмиз — ҳам ҳудудларга борганимизда, ҳам жойлардаги вазиятни ўрганганимизда — ҳозиргача „яширин иқтисодиёт“нинг улуши юқорилигича қолмоқда ва бизда кўплаб саволлар бор», — деди Мубин Мирзаев.
Унинг сўзларига кўра, ҳужжат вазирлик ва идоралар билан келишилган ва Президент Администрациясига кўриб чиқиш учун юборилган.
«Ўйлайманки, бу қарорнинг ижроси „яширин иқтисодиёт“га қарши курашда биринчи тизимли чора бўлади», — деди Солиқ қўмитаси раисининг биринчи ўринбосари.
У кўплаб хорижий мамлакатлар 2030 йилгача тўлиқ нақд пулсиз ҳисоб-китобларга ўтишни режалаштираётганини таъкидлади. Ўзбекистон ҳам бу йўналишда ҳаракат қилмоқда.
«Кўп мамлакатларда 2030 йилгача нақд пулсиз ҳисоб-китоблар тизимига ўтиш асосий мақсад ва вазифа сифатида белгиланган. Шунинг учун бизда ҳам асосийси — йирик ҳисоб-китоблар нақд пулсиз тизимда ўтказилиши ва бу ҳам қарорда акс эттирилган».
Мирзаевнинг тушунтиришича, ўтиш босқичма-босқич бошланади — биринчи навбатда кўчмас мулк бозоридан:
«Бугунги кунда, биласизми, уй-жой сотиб олиш ва сотиш асосан нақд пулда амалга оширилмоқда. Ёки ҳозиргидек, Click, Payme ва бошқа хизматлар орқали. Буларнинг барчаси қонун бўйича, банк айланмаси орқали амалга оширилиши керак, тўғри ишлаш ва савдо қоидаларини бузмаслик учун — бунинг учун қарорда барча рағбатлантириш механизмлари назарда тутилган ва қонунни бузмасдан ишлаш тартиби аниқ ёзилган».
«Ишончим комилки, бу қарорнинг қабул қилиниши биз учун муҳим асос бўлади ва биз бу йўналишда ишлаймиз», — дея хулоса қилди Мубин Мирзаев.
2024 йил апрель ойида Ўзбекистон ҳукумати «яширин иқтисодиёт»га қарши курашиш, нақд пулдан фойдаланишни камайтириш чораларини ишлаб чиқаётганини аниқлаган эди. Кўчмас мулк ва автомобилларни сотиб олиш-сотиш (комиссияни бекор қилган ҳолда), бюджет ташкилотлари ходимларининг иш ҳақи ва бошқаларни нақд пулсиз шаклга ўтказиш таклиф қилинган эди.
Бундан ташқари, уй-жой сотиб олиш жараёнининг шаффофлигини ошириш учун қурувчилар учун солиқ базасини 1 кв. м учун минимал нархдан келиб чиқиб белгилаш таклиф қилинган эди. Тошкентда 1 кв. м учун ўртача минимал нархни 5−7,5 млн сўм этиб белгилаш истаги билдирилган.
2025 йилнинг январь ойида президент ҳузуридаги йиғилишда янги уй-жой сотиб олган фуқароларга тўланган маблағларнинг бир қисмини кешбэк шаклида қайтариш имконияти муҳокама қилинган эди.
