АҚШнинг Эроннинг учта асосий ядровий объектига берган зарбалари Эрон ядровий дастурининг асосий компонентларини йўқ қилмади, балки уни фақатгина бир неча ойга орқага сурди. Бу ҳақда CNN ва New York Times (NYT) манбалари хабар берган Пентагон разведка бошқармаси томонидан тайёрланган махфий баҳолашдан келиб чиқади.
CNN манбаларининг таъкидлашича, баҳолаш объектлардаги жанговар зарарни таҳлил қилишга асосланган ва янги разведка маълумотлари келиб тушиши билан ўзгариши мумкин. Разведка хулосалари АҚШ президенти Дональд Трампнинг Америка зарбалари Эрон ядровий объектларини «тўлиқ йўқ қилди» деган бир неча бор баёнотларига зид келади. АҚШ мудофаа вазири Пит Хегсет ҳам Теҳроннинг ядровий интилишлари «йўқ қилинди» деган эди.
Ҳужжатда айтилишича, Эрон АҚШ зарбаларидан олдин бойитилган уран захираларини объектлардан олиб чиқиб кетган, центрифугалар эса «асосан тегилмаган», деб CNN ва NYT суҳбатдошлари хабар берди. Телеканал манбалари Фордо, Натанз ва Исфаҳондаги 3 та объектга таъсир асосан жиддий шикастланган ер усти иншоотлари билан чекланганини таъкидлайди. Бунга энергетика инфратузилмаси ва ускуналар киради.
NYT манбаларининг сўзларига кўра, зарбалар натижасида 2 та ядровий объектга кириш йўллари тўсилиб қолган, аммо ер ости бункерлари вайрон бўлмаган. 3 та тилга олинган заводдан айнан қайсилари ҳақида гап бораётгани нашрда айтилмаган.
Ҳужумдан олдин Америка разведка хизматлари Эронга шошилинч равишда ядро қуроли яратиш учун камида 3 ой кераклигини айтган эди. АҚШ ва Исроилнинг зарбалари Эрон ядровий дастурини 6 ойдан камроқ муддатга кечиктирди, деб ёзади NYT.
Ҳарбий амалдорлар ва экспертлар Фордо, чуқур ер остида жойлашганлиги сабабли, уни йўқ қилиш учун бир неча кун ёки ҳатто ҳафталар давомида бир хил жойларга қатор ҳаво зарбалари бериш талаб қилинишидан огоҳлантирган эдилар, аммо Трамп биринчи зарбалардан кейин ҳужумни тўхтатишни буюрди, деб қайд этади газета.
Оқ уй ҳисоботнинг мавжудлигини тан олди, аммо разведка баҳолашига рози эмаслигини билдирди.
«Бу тахминий “баҳолаш” бутунлай нотўғри ва “мутлақо махфий” деб таснифланган эди, лекин барибир разведка ҳамжамиятидаги паст мартабали аноним муваффақиятсиз томонидан CNNга етказилган. Ушбу тахминий баҳолашнинг сизиб чиқиши президент Трампни обрўсизлантириш ва Эроннинг ядровий дастурини йўқ қилиш бўйича бенуқсон бажарилган миссияни бажарган жасур қирувчи учқичларни дискредитация қилишга аниқ уриниш бўлиб хизмат қилади. Ҳар бири 30 минг фунт бўлган 14 та бомба нишонларга аниқ ташланганда нима бўлишини ҳамма билади: тўлиқ йўқ бўлиш», — деди Оқ уй матбуот котиби Кэролайн Левитт.
Трампнинг ўзи АҚШнинг Эронга берган зарбалари муваффақиятли бўлганини таъкидлаб, CNN ва NYTни нотўғри маълумот тарқатишда айблади. «Сохта янгиликлар CNN The New York Times газетасининг муваффақиятсизлари билан биргаликда тарихдаги энг муваффақиятли ҳарбий зарбалардан бирини пастга уришга уринишда бирлашди. Эрондаги ядровий объектлар бутунлай йўқ қилинди! Жамоатчилик ҳам CNN, ҳам The Timesни қораламоқда!» — деб ёзди Трамп Truth Social ижтимоий тармоғида.
АҚШ давлат котиби Марко Рубио ҳам ОАВ хабарларини «ёлғон» деб атади, аммо зарбага нисбатан анча мувозанатли баҳо берди. Politico нашрига берган интервьюсида у Эрон «ядро қуроли яратишдан сезиларли даражада узоқлашди» деди.
Исроил разведкаси эса АҚШ ва Исроилнинг зарбалари Эрон ядровий дастурини «бир неча йилга» орқага сурганини, аммо уни бутунлай йўқ қилмаганини ҳисоблайди, деб ёзади Times of Israel. Нашр маълумотларига кўра, зарбаларнинг якуний баҳоси кейинги ҳафталарда пайдо бўлиши мумкин.
Нашр суҳбатлашган юқори мартабали исроиллик амалдор АҚШ зарбалари барибир ўзини оқлаганини ва АҚШнинг музокара позицияларини кучайтирганини айтди. Улар Эрон учун тўсиқ ҳам бўлиши мумкин.
Исроил 2025 йил 13 июнь куни Эронга қарши ҳарбий операция бошлаганини эълон қилди ва бу давлат ядро қуроли яратишга яқинлашганини ҳамда бу Исроил давлатининг «яшаб қолиш таҳдиди» эканлигини билдирди. Эрон бунга Исроил ҳудудига ракета зарбалари билан жавоб қайтарди. 2025 йил 22 июнь куни АҚШ Фордо, Натанз ва Исфаҳондаги учта Эрон заводига зарба берди.
2025 йил 24 июнь куни Трамп Исроил ва Эрон сулҳга рози бўлганини эълон қилди. Иккала давлат ҳам ўт очишни тўхтатишни тасдиқлади.
