Ўзбекистон Президенти Шавкат Мирзиёев 2025 йил 4 декабрь куни Тошкент шаҳри транспорт тизимини бошқаришни такомиллаштириш ва тирбандликларнинг олдини олиш чора-тадбирлари тўғрисидаги қарорни имзолади, деб хабар берди Адлия вазирлигининг Telegram-канали.
Ҳужжат билан пойтахт транспорт тизимини 2030 йилгача ривожлантиришнинг мақсадли кўрсаткичлари тасдиқланди. Хусусан, жамоат транспортидан фойдаланиш даражасини 60% га етказиш (2022 йил январда бу кўрсаткич 21%, 2024 йил январда — 25% ни ташкил этган), электробуслар улушини 50% гача ошириш, автобусларнинг ўртача ҳаракат тезлигини 18 км/соатдан 24 км/соатгача ошириш, 150 мингта автотураргоҳ яратиш ва метро линиялари узунлигини 103 кмгача кенгайтириш режалаштирилган.
Бундан ташқари, 1000 км автомобиль йўлларини таъмирлаш, 16 та туннель ва транспорт ечимларини қуриш, 700 та «ақлли» чорраҳа яратиш, 170 км вело йўлаклар ва 200 км пиёдалар йўлакларини қуриш режалаштирилган.
ЙҲТМ
Аввал хабар қилинганидек, Тошкентда Йўл ҳаракатини ташкил этиш марказини (ЙҲТМ) ташкил этиш назарда тутилган. Унинг асосий вазифалари қуйидагилардан иборат:
- Замонавий рақамли ва «яшил» технологияларни қўллаган ҳолда транспорт, йўловчи ва пиёдалар оқимларини доимий мониторинг қилиш асосида йўл ҳаракатини ташкил этиш;
- Шаҳар транспорт бош режасини ишлаб чиқиш;
- Жамоат транспортининг охирги бекатлари кесишмаларида кўп қаватли автотураргоҳ зоналарини яратиш;
- Ер усти метро линиялари ва йўл ўтказгичлари остида автотураргоҳларни ташкил этиш.
Йўл ва транспорт соҳасидаги қатор ваколатлар 2028 йилгача ҳуқуқий эксперимент сифатида марказга ўтказилмоқда, бу Тошкент транспортини ягона марказлашган тизим орқали самарали бошқариш имконини беради.
Бундан ташқари, пойтахт кўчалари, чорраҳалари, кўприклари ва йўл ўтказгичлари бўйича йирик инфратузилма дастури амалга оширилади: автобуслар учун алоҳида ажратилган йўлаклар, ақлли светофорлар ташкил этилади, кўчалар комплекс реконструкция қилинади.
Ақлли транспорт тизими
Қарорда, шунингдек, шаҳар транспорт ва йўл инфратузилмасини бошқариш ахборот технологиялари билан интеграциялашган ақлли транспорт тизимини ишлаб чиқиш назарда тутилган.
Тизим видеоназорат ва сенсорлар ёрдамида транспорт ва пиёдалар оқимлари ҳақидаги маълумотларни тўплайди, светофор фазаларини автоматик равишда тартибга солади, жамоат ва махсус транспортнинг устувор ҳаракатини таъминлайди, автотранспорт ва махсус техниканинг ҳаракатини назорат қилади, шунингдек, ЙТҲ хавфи юқори бўлган жойларни аниқлайди.
У Экология ва иқлим ўзгариши миллий қўмитасининг Вазиятлар маркази билан интеграция қилинади. Автомобилларнинг экологик меъёрларга мувофиқлигини автоматик баҳолаш ва экологик зонага мос келмайдиган автомобилларни аниқлаш тизими (экостикерларни жорий этиш доирасида) яратилади.
Рақамли платформалар
Тошкентда «Қулай муҳит» ва «Ҳокимлик монитори» ахборот тизимлари жорий этилади.
Улар ободонлаштириш соҳасидаги қоидабузарликларни автоматик қайд этиш, маҳаллаларда гиёҳванд моддалар тарқалишининг олдини олиш, видеодомофонлар ёрдамида турар-жойлар ҳудудларини назорат қилиш ва аҳолини тезкор хабардор қилиш учун ишлатилади.
Шунингдек, ободонлаштириш соҳасини бошқариш сифатини ошириш учун катта маълумотлар ва сунъий интеллект технологияларидан фойдаланиш режалаштирилган.
Тошкент ҳокимлиги ЙҲТМ лойиҳасини 2024 йил март ойида Президентга тақдим этган эди. Ўшанда пойтахтнинг деярли барча кўчалари замонавий техник талабларга жавоб бермаслиги хабар қилинганди. Ўтган вақт давомида пойтахтда биринчи тезюрар автобус линияси, пуллик автотураргоҳлар тизими ишга туширилди ва қатор бошқа лойиҳалар амалга оширилди.
Шаҳар ҳокими Шавкат Умрзоқовнинг сўзларига кўра, бундай марказнинг яратилиши тирбандликларни камида 30-40% га қисқартириш имконини беради. Бугунги кунда кўча ва йўллар билан бир нечта синхронлашмаган тузилмалар шуғулланади, шу сабабли ягона ривожланиш стратегияси мавжуд эмас.
2025 йилда пойтахт учун 1000 та автобус сотиб олиш режалаштирилган эди.
