2025 йил 20 июль кунидан Ўзбекистонда жисмоний шахслар томонидан шахсий фойдаланиш учун товарларни божхона тўловларисиз олиб кириш лимитидан фойдаланишга янги талаблар жорий этилмоқда. Энди фуқаролар бу меъёрдан фақат хорижда минимал муддатда бўлган тақдирда фойдалана олишади. Бу ҳақда Божхона қўмитаси Ҳукуматнинг 19 апрелдаги қарорига таяниб эслатмоқда.
Янги қоидаларга кўра, божхона тўловларисиз олиб кириш лимитидан фойдаланиш учун:
- пиёда ёки автомобилда қайтаётган фуқаролар хорижда камида икки кун бўлиши керак;
- самолётда қайтаётган фуқаролар эса камида уч кун бўлиши керак.
Агар хорижда бўлиш муддати белгиланган муддатдан кам бўлса ёки фуқаро бир ой ичида уч ва ундан ортиқ марта хорижга чиққан бўлса, божхона тўловларисиз олиб кириш меъёрлари қўлланилмайди. Бундай ҳолда, товарлар лимитдан ортиқ деб ҳисобланади ва уларнинг тўлиқ қийматидан 30% миқдорида ягона божхона тўлови ундирилади.
Масалан, қиймати 1300 доллар бўлган телефонни олиб киришда, божхона тўловларисиз олиб кириш шартларига риоя қилмаганлик учун 390 доллар миқдорида божхона тўлови тўлаш талаб этилади.
Божхона тўловларисиз олиб кириш меъёрларини қўллаш учун хорижда бўлиш муддати қандай аниқланади?
2025 йил апрель ойида Божхона қўмитаси божхона органларининг ахборот тизимлари бошқа вазирлик ва идораларнинг маълумотлар базалари билан интеграция қилинганлигини тушунтирган эди. Бу инсоннинг мамлакат ташқарисида қанча вақт бўлганини реал вақт режимида аниқлаш имконини беради. Янги тизим йўловчилар учун қўшимча кечикишларга олиб келмайди, дея ишонтирган эди идора.
Ўша пайтда фуқароларнинг асосий қисми (76%) чегарани автотранспортда, 20% ҳаво йўли орқали ва 4%и темир йўл орқали кесиб ўтган.
Ўшанда қарийб 50 та авиакомпания билан ахборот алмашинуви йўлга қўйилгани ва йўловчилар, уларнинг юклари ва хорижда бўлиш муддати ҳақидаги маълумотлар рейс Ўзбекистонга етиб келгунга қадар божхона органларига келиб тушиши хабар қилинган эди.
«Бу, ўз навбатида, юқори талаб бўлган рейслар вақтида божхона назоратини тезкор ўтказиш имконини беради», — дея қайд этган эди қўмита.
«Яшил» ва «қизил» йўлаклар тизими ишлашда давом этади. Бироқ, ҳатто «яшил» йўналишни танлаганда ҳам, лимитларнинг ошиб кетиши белгилари ёки тезкор маълумотлар мавжуд бўлса, божхона ходимлари кўрик ўтказишга ва тегишли назорат шаклини қўллашга ҳақлидир.
Бунгача назорат танлов асосида ва уларни олиб ўтиш шартларига мос келмаслик белгилари мавжуд бўлганда амалга оширилган.
Эслатиб ўтамиз, худди шу қарор билан 2025 йил 1 майдан бошлаб жисмоний шахслар учун товарларни божхона тўловларисиз олиб кириш меъёрлари камайтирилган эди:
- ҳаво транспортида — 1000 долларгача (илгари 2000 доллар эди);
- темир йўл ва сув транспортида — 500 долларгача (илгари 1000 доллар эди);
- автомобилда ёки пиёда чегарани кесиб ўтишда — 300 долларгача.
Шунингдек, жисмоний шахсларга халқаро курьерлик хизматлари орқали етказиб бериладиган товарлар учун лимит чоракда 1000 доллардан ойига 200 долларгача пасайтирилди. Почта орқали олинадиган товарлар учун лимит 100 доллар даражасида қолди.
Аввалроқ халқаро курьерлик жўнатмаларининг ҳар бир килограмми учун базавий ҳисоблаш миқдорининг 2 фоизи миқдорида божхона йиғими ҳам жорий этилган эди. Бу қоида хорижий маркетплейслардан товарларни етказиб беришда ва жисмоний шахслар ўртасида жўнатишда қўлланилади.
