Veolia Energy Tashkent компанияси бош директори Севара Пардаева 2025 йил 12 август куни халқ депутатлари шаҳар кенгаши йиғилишида Тошкентда иссиқлик энергияси тарифларининг оширилиши режаси ҳақида маълумот берди.
Компания ўз баёнотида иссиқлик тарифини тузатиш нега зарурлиги ва бу соҳада қандай ишлар олиб борилаётганини тушунтирди.
Тарифлар ошишининг сабаблари
Компания маълумотларига кўра, тарифларни қайта кўриб чиқиш энергия ресурслари нархининг ошиши билан боғлиқ: 2025 йил 1 майдан газ тарифлари 20%, электр энергияси 11% га, 15 июндан эса сотиб олинаётган иссиқлик нархи 13% га ошган. Шу билан бирга, аҳоли учун тариф 15% га — 1 Гкал учун 121 617 сўмдан 139 860 сўмгача кўтарилади. Veolia Energy Tashkent бу кўрсаткич таннархдан анча паст эканини таъкидлади.
Бугунги кунда аҳоли иссиқлик таъминоти таннархининг атиги 18%ни қоплайди, қолган 82% бюджетдан субсидияланади. Оширишдан сўнг, бу нисбат мос равишда 19,7% ва 80,3%ни ташкил этади. Компания субсидияларни босқичма-босқич қисқартириш давлат стратегиясида белгиланганини, 2030 йилга келиб уларни бутунлай бекор қилиш режалаштирилганини таъкидлади.
Veolia Group билан давлат-хусусий шериклик тўғрисидаги келишувга кўра, тарифларни ҳар йили 30% га қайта кўриб чиқиш керак эди, аммо сўнгги йилларда ижтимоий сабабларга кўра бу жараён қолдирилди. Фақат 2024 йилда тарифлар 2 марта — ҳар бири 15%га оширилди.
«Шу билан бирга, компаниянинг ўзи учун тариф ўзгармасдан қолди ва компания оптималлаштириш жараёнлари ҳисобига хизмат нархини икки йил давомида оширмасдан ушлаб туришга муваффақ бўлди», — дейилади Veolia баёнотида.
Ташкилотлар учун тарифлар
Бюджет ташкилотлари учун тариф 18,8%га — 1 Гкал учун 801 963 сўмдан 952 797 сўмгача ошади. Бу энергия ресурсларининг қимматлашиши ва имтиёзларнинг қисқариши билан боғлиқ. “Юридик истеъмолчиларга қўшимча молиявий юк тушмаслиги учун бюджет ташкилотлари учун тариф шу даражада сақлаб турилган. Бундай ёндашув иссиқлик таъминоти тизимида мувозанатни сақлашга имкон беради: бизнес учун харажатларнинг кескин ўсишига йўл қўймайди”, — дейилади хабарда.
Юридик шахслар учун анча катта ўсиш — 40% (1 Гкал учун 244 497 сўмдан 342 296 сўмгача) назарда тутилган. Бу айрим истеъмолчиларнинг харажатлари бошқалар ҳисобидан қопланадиган кесишма субсидиялашни қисқартириш зарурати билан изоҳланади.
Келгусида барча тоифалар учун тарифлар босқичма-босқич тенглаштирилади, бу Veolia Energy Tashkent’нинг сўзларига кўра, шаҳар бюджетига юкламани камайтиради ва харажатларнинг адолатли тақсимланишини таъминлайди.
Амалга оширилган ишлар ва келажакдаги режалар
Veolia Energy Tashkent 2025 йилда аҳоли учун иссиқлик тарифларининг ошиши бошқа коммунал соҳаларга қараганда пастроқ бўлишини, бу йўқотишларни режали камайтириш ва тармоқларни кенг кўламли модернизация қилиш эвазига эришилганини билдирди.
Компания маълумотларига кўра, 2022-2024 йилларда йўқотишлар даражаси 44,3% дан 33,4% гача камайтирилган. Бу натижанинг қарийб 97% қозонхоналарни капитал таъмирлаш, иссиқлик изоляциясини алмаштириш, авариявий шикастланишларни бартараф этиш, эскирган қувурларни янгилаш ва насос станцияларини таъмирлаш ҳисобига таъминланган. Қўшимча равишда, компания ички бюджетларга чекловлар киритмоқда ва харажатларни оптималлаштирмоқда.
Бугунги кунда пойтахт иссиқлик тармоқларининг қарийб 68% авария ҳолатида ва модернизацияга муҳтож (2021 йилда — 71,8%). Veolia компания келгунича эскириш фақат ўсганини, ҳозирда эса эскирган тармоқлар улуши аста-секин камаяётганини таъкидламоқда.
2022-2024 йилларда 225 млн куб метр газ, 49,6 млн кВт·соат электр энергияси ва 29,3 млн куб метр иссиқ сувни тежашга муваффақ бўлинди.
2025-2026 йиллар учун компания қуйидаги ишларни режалаштирган:
- тармоқларнинг эскирган 474 км қисмини алмаштириш;
- 23 та қозонхона ва 13 та насос станциясини капитал таъмирлаш;
- 669 та янги жўмрак ва 345 та компенсатор ўрнатиш.
Veolia Energy Tashkent пойтахт иссиқлик таъминоти тизими катта инвестицияларни талаб қилишини ва уни қисқа муддатда модернизация қилиш имконсиз эканини таъкидлади. Дастурлар камида 10 йилга мўлжалланган. Шу билан бирга, компания узлуксиз иссиқлик таъминотини таъминлаш учун авария хизматлари тайёргарлигини ва пудрат ишлари сифатини назорат қилишни кучайтирмоқда.
Нега шаҳарни локал қозонхоналарга ўтказиш мумкин эмас?
Veolia Energy Tashkent Тошкентни тўлиқ локал қозонхоналарга ўтказиш имконсизлигини изоҳлади. Компания маълумотларига кўра, шаҳарнинг аҳоли зич жойлашган туманларида локал қозонхоналардан фойдаланиш иқтисодий жиҳатдан мақсадга мувофиқ эмас ва газ истеъмолининг самарасизлигига олиб келади. Бундай ҳудудларда йирик иссиқлик марказлари яхшироқ ишлайди.
Бироқ, пойтахтнинг баъзи қисмларида катта қозонхоналар фақат ярим қувватда ишлайди. Бу ҳолларда, шаҳарнинг аниқ қисмлари учун янада тежамкор ва самарали бўлган бир нечта локал қозонхоналарга ўтиш режалаштирилган.
Бугунги кунда Тошкентда «Toshkent issiqlik markazi» МЧЖга тегишли 9 та йирик иссиқлик маркази ва яна битта — «Toshkent issiqlik elektr stansiyasi» АЖ фаолият юритмоқда.
Veolia Energy Tashkent бу ишлаб чиқарувчилардан иссиқлик энергияси (иссиқ сув)нинг қарийб 90%ни сотиб олади ва уни пойтахт истеъмолчиларига етказиб беради. Компаниянинг ўз қозонхоналари умумий ҳажмнинг тахминан 10%ни таъминлайди.
2025 йил март ойида президент, агар иссиқлик таъминотида «яшил» энергия улуши оширилмаса, 10 йил ичида газга бўлган эҳтиёж икки баравар кўпайишини айтган эди. У тизимни модернизация қилиш учун 19 трлн сўм ажратилганини маълум қилди. Уй-жой коммунал хизмат кўрсатиш вазири эса соҳанинг энергия самарадорлигини ошириш бўйича 5 йиллик дастур белгиланганини билдирди.
2025 йил 1 июндан бошлаб иссиқлик таъминотига янги талаблар жорий этилди. Барча янги ва реконструкция қилинаётган биноларда қуёш панеллари, сув иситгичлари ва иссиқлик насослари мажбурий бўлади. Марказлашган иссиқлик таъминоти ёпиқ тизимга ўтказила бошланади.
