Ижтимоий тармоқларда хизмат кўрсатиш табриклари учун «муаллифлик ҳуқуқи» олингани, «жигар» сўзи эса «патентланган»и даъво қилинаётган видеолар пайдо бўлди. Видеомуаллифлардан бири шундай дейди: «Бизнинг рухсатимизсиз табриклаш соҳасида ишлаганлар жавобгарликка тортилади». Kun.uz сўрови билан вазиятга Адлия вазирлиги изоҳ берди.
Адлия вазирлиги бўлими бошлиғи Шароф Абдумаликовнинг сўзларига кўра, Ўзбекистонда «патент» тушунчаси фақатгина тўртта интеллектуал мулк объектига нисбатан қўлланилади: ихтиролар, фойдали моделлар, саноат намуналари ва селекция ютуқлари. «Бироқ, баъзи шахслар хатолик билан «патент» сўзини муаллифлик ва унга туташ ҳуқуқ объектларига нисбатан ҳам ишлатишади. Юридик нуқтаи назардан бу нотўғри, чунки бундай объектлар давлат рўйхатидан ўтишни талаб қилмайди. Улар ўз яратилганлигининг ўзи билан ҳимояланади. Шунинг учун барча интеллектуал мулк условно иккита тоифага бўлинади: саноат мулки объектлари ва муаллифлик ва унга туташ ҳуқуқ объектлари. Биринчилари мажбурий рўйхатдан ўтиши ва патент ёки гувоҳнома олиши шарт, иккинчилари — йўқ», — дея тушунтирди Абдумаликов.
Масалан, бутун бир фаолият йўналишини патентлаш мумкинми? Вазирлик вакилининг сўзларига кўра, йўқ — бунинг иложиси йўқ. «Видеолардан бирида тадбиркор «табриклаш соҳасини патентладим» ва энди бу йўналишда фақат ўзи ишлаш ҳуқуқига эгалигини даъво қилди. Бу нотўғри тушунча. Ҳеч ким бутун бир соҳани, бўлсин журналистика, таълим ёки ишлаб чиқариш бўлсин, ўзига «боғлаб қўя олмайди». Ўз брендингизни ҳимоя қилишингиз мумкин, аммо бошқаларга худди шундай фаолият тури билан шуғулланишни тақиқлай олмайсиз», — деди у.
Экспертнинг қўшимча қилишича, ижтимоий тармоқларда «брендингизни патентлаб берамиз» деб таклиф қилаётган шахслар бу борада ваколатга эга эмас. Улар фақат савдо белгисини рўйхатдан ўтказиш учун ҳужжатларни топширишда ёрдам бериши мумкин. «Афсуски, баъзи тадбиркорлар фуқароларни «ҳар қандай сўз ёки логотипни патентлаб берамиз» деб алдамоқда. Аммо ҳар бир объект интеллектуал мулк сифатида рўйхатдан ўтказилиши мумкин эмас. Бунинг учун Адлия вазирлиги ҳузуридаги Интеллектуал мулк марказида экспертиза ўтказилади. Агар объект белгиланган талабларга жавоб бермаса, рўйхатдан ўтказилмайди ва ҳеч қандай ҳимоя ҳужжати берилмайди», — таъкидлади Абдумаликов.
Адлия вазирлиги маълумотларига кўра, сўнгги 9 ой ичида муаллифлик ва унга туташ ҳуқуқларни бузиш билан боғлиқ 230 дан ортиқ мурожаат келиб тушган, улар бўйича тегишли чоралар кўрилган.
