АҚШ президенти Дональд Трамп 2025 йил 13 март куни Оқ уйда НАТО бош котиби Марк Рютте билан учрашув чоғида Гренландия — Даниянинг автоном ҳудуди — АҚШ таркибига қўшилишини ишонч билан маълум қилди, деб хабар беради CNN.
Арктика оролининг аннексия қилиниши мумкинлиги ҳақидаги аниқ саволга жавобан Трамп шундай деди: «Ўйлайманки, бу содир бўлади».
Унинг сўзларига кўра, Гренландия устидан назорат ўрнатиш АҚШга халқаро хавфсизликни мустаҳкамлаш учун зарур.
«Биласанми, Марк, бизга бу халқаро хавфсизлик учун керак, шунчаки хавфсизлик учун эмас — айнан халқаро хавфсизлик учун. Бизда соҳил бўйлаб ҳаракатланаётган кўплаб ‘севимли ўйинчилар’ бор ва биз эҳтиёткор бўлишимиз лозим», — деди Трамп Рюттега мурожаат қилиб.
Трампнинг таъкидлашича, Арктика минтақаси тобора муҳим аҳамият касб этмоқда ва у ердан Осиё ҳамда Россияга олиб борадиган кўплаб йўналишлар ўтган.
«Бизга ҳимоя керак, шунинг учун бу борада келишув тузишимизга тўғри келади. Дания бунга қодир эмас», — деди Трамп.
Шунингдек, Трамп Копенгагеннинг Гренландия устидан ҳуқуқига шубҳа билдирди ва Дания оролдан «жуда узоқ» жойлашганини айтди.
«Кимдир у ерга 200 йил олдин қайиқда келиб тўхтаган ёки шунга ўхшаш ҳолат рўй берган. Улар бу ерда ҳуқуқимиз бор, дейишмоқда. Мен бу гап ростми-йўқми билмайман. Аслида, мен бундай ўйламайман», — деди АҚШ президенти.
Унинг айтишича, АҚШ ҳудудда бир нечта ҳарбий базаларга эга.
«Балким, сиз у ерга янада кўпроқ аскарлар юборилаётганини кўрасиз», — деб қўшимча қилди Трамп.
Рютте эса Трампнинг гапларига изоҳ беришдан бош тортди ва «мен НАТОни бу масалага аралаштиришни хоҳламайман», дея таъкидлади. Шу билан бирга, у Арктика минтақасининг хавфсизлигини таъминлаш муҳимлигини тан олди.
«Биз у ерда вазият ўзгариб бораётганини биламиз ва у ерда бўлишимиз керак», — деди у.
Гренландияда Трампнинг баёнотига зудлик билан муносабат билдирилди
«АҚШ президенти яна бизга аннексия ҳақида фикр билдирди», — деб ёзди Гренландиянинг кетиш арафасида турган бош вазири Муте Эгеде Facebook саҳифасида.
«Етар, тамом», — дея қўшимча қилди у.
Гренландиянинг Demokraatit партияси етакчиси Йенс-Фредерик Нильсен эса Трампнинг гапларини қоралаб, «АҚШдан келган бу баёнот қабул қилиб бўлмайдиган ҳолат. Бу биз бундай вазиятларда бирлашишимиз кераклигини яна бир бор кўрсатади», деб ёзди.
Масаланинг тарихи
Трамп илк бор Гренландияни сотиб олиш таклифини 2019 йилда, ўзининг биринчи президентлик муддати давомида билдирган. Президентликка қайта сайланганидан кейин эса у бу масалани яна кўтарди.
«Гренландия бизга миллий хавфсизлик учун керак. Буни менга анча йиллар олдин, ҳатто президентликка номзодимни қўйишдан аввал ҳам айтишган. Бу ҳақда одамлар узоқ вақтдан бери гапириб келишмоқда. У ерда тахминан 45 минг киши яшайди. Одамлар аслида Даниянинг Гренландия устидан ҳақиқий ҳуқуқлари борми-йўқми, бундан хабардор эмас. Агар уларда ҳуқуқ бўлса ҳам, улар бундан воз кечиши керак, чунки у бизга миллий хавфсизлик учун керак. Бу эркин дунё учун. Мен эркин дунёни ҳимоя қилиш ҳақида гапиряпман», — деди Трамп 2025 йил январь ойида.
Шунингдек, у орол устидан назоратни қўлга киритиш учун ҳарбий ёки иқтисодий босим ўтказиш эҳтимолини истисно қилмади.
Конгрессдаги чиқиши
Трамп март ойи бошида АҚШ Конгрессида нутқ сўзлар экан, Гренландия аҳолисига мурожаат қилди ва агар улар АҚШ таркибига кириш ҳақида қарор қабул қилсалар, буни қўллаб-қувватлашини билдирди.
«Биз сизнинг келажагингизни мустақил белгилаш ҳуқуқингизни қатъий қўллаб-қувватлаймиз ва агар сиз танласангиз, биз сизларни АҚШ таркибига қабул қилишдан хурсанд бўламиз», — деди у.
«Қандай бўлмасин, биз бунга эришамиз», — деб ишонч билдирди Трамп ва «АҚШ Гренландия аҳолисини илгари тасаввур ҳам қилмаган даражаларга олиб чиқади», дея қўшимча қилди.
