Қурилиш ва уй-жой коммунал хўжалиги вазири ўринбосари Давронжон Одилов 2025 йил 23 июль куни бўлиб ўтган матбуот анжуманида Чорвоқ сув омбори қирғоғидаги Sea Breeze Uzbekistan лойиҳаси доирасида сув таъминоти ва канализация билан боғлиқ хавотирлар ҳақида фикр билдирди.
Пойтахт аҳолиси ва фаоллари озарбайжонлик тадбиркор Эмин Агаларов томонидан барпо этилаётган йил бўйи фаолият юритувчи ушбу сайёҳлик мажмуаси Тошкентда сув тақчиллиги ва ифлосланишига олиб келмасмикан, деб хавотирда.
«Ичимлик суви билан боғлиқ муаммони тўғри кўтараяпсизлар. Гап шундаки, Чорвоқдаги сайёҳлик ҳудудларигина эмас, балки шаҳар ҳам ундан фойдаланадими? Бугунги кунда шаҳар аҳолиси «Қодирья» сув олиш иншоотидан ҳар куни 2 миллион куб метр сув олади. Уни шунга ўхшаш шаҳарлар билан солиштиринг. Нима учун Чорвоқдаги сайёҳлик лойиҳаси ҳақида гап кетганда, сув тақчиллиги ва исрофи ҳақида гапира бошлаймиз-у, йиллар давомида шаҳарнинг ўзи сувдан исрофгарчилик билан фойдаланаётгани ҳақида ўйламаймиз?» — деди Одилов.
Унинг таъкидлашича, Тошкент халқаро меъёрларда белгиланганидан бир неча баравар кўп сув истеъмол қилади.
«Халқаро нормаларга қаранг: ҳар бир кишига ўртача 125 литр. Яхши, 150 литр бўлақолсин. Аҳолиси 3 миллион киши бўлган, меҳмонларни ҳисобга олганда 4−5 миллион кишигача бўлган шаҳар қанча сув ишлатиши керак? 750 минг куб метр. Аслида эса 2 миллион ишлатилади ва ҳеч ким ҳеч нарса демайди», — деди Қурилиш вазирлиги вакили.
Вазир ўринбосарининг ҳисоб-китобларига кўра, агар ортиқча сув истеъмоли 10%га қисқартирилса, бу кунига тахминан 125 минг куб метрни ташкил этади, шунда «ўнлаб шунга ўхшаш лойиҳаларни» ичимлик суви билан таъминлаш мумкин бўлади. «Лойиҳанинг ўзи [Sea Breeze Uzbekistan] тўлиқ ишга тушганда кунига 10 минг куб метр сув ишлатади. Демак, бу 10 та шундай лойиҳани сув билан таъминлаш имконини беради», — дея қўшимча қилди.
Канализация масаласига келсак, унинг сўзларига кўра, «Пирамида» мажмуаси жойлашган Юсуфхона ҳудудигача диаметри 800 мм бўлган марказлашган коллектор ўтказилган.
«Аммо ҳаммаси сувдан қандай фойдаланишимизга боғлиқ. Агар бераҳмлик билан фойдалансак, диаметри 8000 мм бўлган [канализация қувури] ҳам етмайди. Аммо СССР давридаги эски режаларга кўра, қувур Новобод, Юсуфхона, Бурчмулладаги келажакдаги сайёҳлик зоналари учун ҳисоблаб чиқилганди. Бу диаметр бугунги кунда [бу юкни] қабул қилиш имконини беради», — деди.
Дам олиш масканларида ҳосил бўлган оқова сувлар қувватини кенгайтиришга муҳтож бўлган Чирчиқдаги тозалаш иншоотига 50 км узоқликка ташиб олиб борилмайди. Аксинча, сайёҳлик инфратузилмасига хизмат кўрсатиш учун махсус Ғазалкентда замонавий оралиқ тозалаш иншооти қуриш режалаштирилган.
«У ердаги оқовалар Чирчиқдаги каби эмас, у ерда саноат корхоналари бор. Шунинг учун сайёҳлик зонаси учун махсус тозалаш иншооти қурилса, фойдаланиш харажатлари анча паст бўлади ва биз сувни қайта ишлаб, техник сув сифатида сайёҳлик зоналарига қайта юборишимиз мумкин. Биз уни Чирчиқдан ташимаймиз, балки тўғридан-тўғри Ғазалкентадан сайёҳлик зоналарига етказиб берамиз», — деди вазир ўринбосари.
Канализация инфратузилмасини қуриш учун 800 гектар ер ажратилган, лойиҳа «Ўзсувтаъминот» компаниясига топширилган ва молиялаштириш халқаро молия институтлари томонидан таъминланади.
Матбуот анжуманида канализация тизимига эга бўлмаган барча объектларда замонавий маҳаллий тозалаш иншоотлари аллақачон қурилгани — «сувнинг 99% қайта ишланиб, суғориш учун ишлатилиши» маълум қилинди.
Дастлабки ҳисоб-китобларга кўра, қуввати суткасига 100 минг куб метр бўлган бўлажак тозалаш иншоотининг қиймати қарийб 100 миллион долларни ташкил этади. «Бу [Sea Breeze] бош режасидаги барча объектларни ҳисобга олсак, биз учун зарур бўлган лойиҳа», — дея таъкидлади Давронжон Одилов.
2023 йил июнь ойида сенатор Борий Алихонов Ўзбекистонда чучук сувнинг қарийб 90% қишлоқ хўжалигида сарфланишини маълум қилганди. Жаҳонда бу кўрсаткич ўртача 65%ни ташкил этади. Қишлоқ хўжалигида 1 гектарга сув сарфи бир қатор мамлакатларга қараганда 2−2,5 баравар юқори.
Ўша йили эълон қилинган маълумотларга кўра, Тошкентда бир кишига кунига 400 литргача сув сарфланган, Берлинда бу кўрсаткич 124 литр, Москвада 249 литр, Хитой шаҳарларида эса ўртача 204 литрни ташкил этган. Ўшанда Сенат раиси Танзила Нарбаева масъулларнинг сукут сақлаётганига ишора қилиб, барча даражадаги раҳбарларнинг масъулиятини ошириш зарурлигини таъкидлаган.
2025 йил август ойида «Ўзсувтаъминот» матбуот котиби Акмал Муродов пойтахт аҳолиси бир кишига кунига 230−270 литр ичимлик суви истеъмол қилишини маълум қилди. Бу мамлакатнинг аксарият бошқа ҳудудларига қараганда қарийб 3 баравар кўп.
