Ўзбекистон Республикаси Инвестициялар, саноат ва савдо вазирлиги (ИИСВ) Чорвоқ сув омборида Sea Breeze Uzbekistan курорти қурилишига оид айрим саволларга жавоб берди.
Вазирлик маълумотларига кўра, Чорвоқ туризмни ривожлантиришнинг асосий ҳудуди сифатида кўриб чиқилмоқда ва бу комплекс ёндашувни талаб этади. Agalarov Development компанияси ижтимоий инфратузилма, канализация тизими, кўкаламзорлаштириш ва иш ўринларига эга курорт яратиш учун 5 миллиард доллар сармоя киритишни таклиф қилди. Лойиҳа давлат назорати остида босқичма-босқич амалга оширилади.
Ягона меъморий концепция, инфратузилма ва масъулиятни таъминлаш мақсадида ер участкаси битта инвесторга берилган.
«Битта девелопер — бу ягона архитектура, канализация тизими, транспорт, кўкаламзорлаштириш ва масъулият. Агар участка бир нечта қурувчига берилса, келишмовчиликлар, тартибсизликлар ва назоратдаги мураккабликлар келиб чиқарди. Мисол: Саудия Арабистонида The Red Sea Project учун ҳам экология ва яхлитликни сақлаб қолиш мақсадида ягона оператор танланган», — дейилади хабарда.
Кутилишича, лойиҳани молиялаштириш инвесторнинг ўз маблағлари ва тижорат асосида жалб қилинган маблағлари ҳисобидан амалга оширилади.
«Лойиҳа бутунлай хусусий. Бюджет иштирок этмайди. Хатарларни инвестор ўз зиммасига олади. Кредитлар тижорат асосида жалб қилинади, давлат қарзининг ошиши ҳақида умуман гап бўлиши мумкин эмас. Шу билан бирга, давлат амалга оширишнинг барча босқичларида — экологик нормаларга риоя қилишдан тортиб, молиялаштиришнинг шаффофлиги ва ижтимоий самарадорликкача қатъий назоратни сақлаб қолади. Грецияда Sani Resort ҳам худди шундай қурилган — бюджетдан бир тийин ҳам сарфланмаган, аммо иқтисодиёт учун катта самара берган», — дея таъкидлади ИИСВ.
Инвесторнинг курортлар, хусусан, Озарбайжондаги Sea Breeze, шунингдек, Россиядаги қатор объектларни қуриш бўйича тажрибаси бор. Бошқа халқаро лойиҳаларга (Дубай ва Хитойдаги Atlantis) ўхшаш равишда, ушбу моделни кенгайтириш тахмин қилинмоқда.
Номи кўрсатилмаган баҳоловчи ташкилот ижара нархини 1,7 трлн сўм (133,2 млн доллар) деб баҳолаган. Бироқ, инвестор ижара ҳуқуқи учун 17 млрд сўм (1,3 млн доллар)ни 5 йил давомида бўлиб-бўлиб тўлаш мажбуриятини олган. Ушбу сумма ижаранинг бозор қийматига пасайтирувчи коэффициент қўллаш орқали аниқланган.
«Инвестицион рағбатлантириш сифатида ставка рамзий қийматларгача пасайтирилган. Бунинг эвазига инвестор 240 млн долларлик инфратузилма йиғими тўлайди — бу ернинг бозор нархидан кўпроқ. Инфратузилма йиғими Тошкент вилоятида биринчи марта ундирилмоқда. Бу пуллар канализация, йўллар, кўприк ва тозалаш иншоотларига йўналтирилади», — дея таъкидлади вазирлик.
Кутилишича, бу маблағнинг 100 млн доллардан ортиғи кейинги ривожланиш ва модернизацияга йўналтирилади. Мисол сифатида Мексика ва Вьетнамдаги лойиҳалар кўрсатилди, бу ерда йирик инвестиция лойиҳалари учун ижара «маблағларни жалб қилиш ва ривожланишни бошлаш учун биринчи йилларда кўпинча нолга тенг бўлади».
Ер давлат мулки бўлиб қолади ва спекуляция билан қайта сотилмайди, дея маълум қилди вазирлик. Алоҳида участкаларни иккиламчи ижарага бериш имконияти фақат тасдиқланган концепция доирасида амалга ошириладиган лойиҳалар учун, масалан, халқаро меҳмонхона брендлари учун сақланиб қолади. Шартлар бузилган тақдирда шартнома бекор қилинади, ер участкаси давлатга қайтарилади.
«БААда ҳам худди шундай шартлар (Saadiyat Island) амал қилади — давлат назорати, аниқ бош режа ва фақат лойиҳа мақсадларини амалга ошириш учун ўтказиш ҳуқуқи», — дея қайд этди ИИСВ.
Бутун лойиҳа ҳужжатлари якунлангунга қадар объект қурилишига фақат алоҳида ҳолларда қонунчиликда рухсат берилади.
«Қарор ҳукумат томонидан қатъий назорат ўрнатилган ҳолда қабул қилинди: Бош прокуратура кузатиб боради, вице-премьер бошчилигида идоралараро гуруҳ тузилади. Мисол: Сингапурдаги Marina Bay Sands ҳам худди шу тамойил бўйича қурилган: босқичма-босқич, режалар жараёнда такомиллаштирилади — вақтни йўқотмаслик учун, аммо ҳаммаси назорат остида», — дейилади хабарда.
Оқова сувларни Чорвоқ сув омборига ташлаш тақиқланади. Таъкидланганидек, инвестор ўз ҳисобидан Чирчиқдаги тозалаш иншоотларига уланган ҳалқасимон канализация тизимини қуради. Бу нафақат курортнинг, балки атрофдаги аҳоли пунктларининг ҳам инфратузилмавий таъминотини яхшилаши кутилмоқда.
Шунингдек, лойиҳада кўкаламзорлаштириш, энергия тежамкор ечимлардан фойдаланиш ва барча босқичларда экологик мониторинг назарда тутилган.
Давлат лойиҳа доирасида нима учун йўл ва коммуникацияларни қураётгани ҳақидаги саволга жавоб берар экан, вазирлик умумий фойдаланиш инфратузилмаси (кўприклар, йўллар) ҳар доим давлат ҳисобидан қурилишини айтди — чунки ундан нафақат сайёҳлар, балки маҳаллий аҳоли ҳам фойдаланади.
«Муҳим: инвестор харажатларни инфратузилма йиғими ($240 млн) орқали қоплаб беради. Дубай Экспо ва Саудия Арабистонидаги NEOM лойиҳаси учун объектлар ҳам худди шундай қурилган — инфратузилма давлат ҳисобидан, объектлар хусусий капитал ҳисобидан», — дейилади баёнотда.
ИИСВ ушбу лойиҳадан жамият минглаб иш ўринлари, мактаблар, тиббиёт, йўллар, сайёҳлар ва валюта оқими, бюджет ва солиқларнинг ўсиши, кўкаламзорлаштириш, экоҳимоя ва «Чорвоқдаги узоқ кутилган оқова сув тизими»ни олишига ишонади.
«Sea Breeze Uzbekistan лойиҳаси бюджетдан пул талаб қилмайди, минтақада янги ўсиш нуқтасини яратади, халқаро ёндашув асосида ва давлат назорати остида амалга оширилади, экологик ва шаҳарсозлик нормаларига риоя қилади. Бу Чорвоқ учун дунёнинг энг яхши курортлари каби йил давомида туризм, иш ва қулай ҳаёт марказига айланиш имкониятидир», — дея таъкидлади Инвестициялар вазирлиги.
Экологик экспертиза ўтказиладими?
ИИСВ матбуот хизмати аниқлик киритишича, курортнинг бош режаси ишлаб чиқилмоқда, шундан сўнг якуний экологик ва бошқа экспертизалар ўтказилади. Шуни таъкидлаш муҳимки, мустақил экологик кенгаш тузиш ишлари аллақачон бошланган, шунингдек, Ўзбекистон Экология вазирлиги билан яқин ҳамкорликда иш бошланган.
Асосий ишлар бошлангунга қадар инфратузилма яратилади. Асосий объектлар қурилиши яна бир неча йил давом этади. Ҳукумат қарорида Инвестициялар, саноат ва савдо вазирлигига 2026 йил 1 январга қадар қуйидагиларни қуриш учун давлат-хусусий шериклик шартлари асосида халқаро кредитлар ва инвестицияларни жалб қилиш топширилган:
- автомобиль йўллари;
- сув таъминоти ва оқова сув тизимлари;
- электр тармоқлари, газ таъминоти ва алоқа;
- шунингдек, Чорвоқ сув омбори устидаги осма кўприк.
«Кўприк ва йўллар қурилишини молиялаштириш вақтинча вазирлик орқали жалб қилинса-да, бу харажатлар давлат қарзи деб ҳисобланмайди. Улар инвесторнинг инфратузилма йиғими ҳисобидан тўлиқ қопланади — тахминий ҳисоб-китобларга кўра 240 млн доллар, шундан тахминан 140 млн доллар кўприк ва коммуникациялар қурилиши харажатларини қоплашга йўналтирилади», — дея қайд этди ИИСВ.
Эслатиб ўтамиз, 2025 йил 1 август куни Ўзбекистон ҳукумати Чорвоқ сув омбори қирғоғида Sea Breeze Uzbekistan курортини яратиш чора-тадбирларини тасдиқлаган эди. Инвестор 577 гектар ерни 25 йил муддатга пасайтирилган нархда ижарага олади ва ҳужжатларни тайёрлаш билан бир вақтда қурилиш ишларини олиб бориши мумкин. Шунингдек, дарахтларни компенсациясиз кўчириш ҳам назарда тутилган.
Бош режани тезкор ишлаб чиқиш учун Британиянинг Scott Brownrigg архитектура компанияси жалб қилинган.
2025 йил 4 август куни Sea Breeze Uzbekistan компанияси Ўзбекистонда қўшма корхона шаклида рўйхатдан ўтди. ҚК таъсисчилари Agalarov Development ва Улуғбек Маҳмудов ҳисобланади.
