Ўзбекистон Қурилиш ва уй-жой-коммунал хизмат кўрсатиш вазири Шерзод Ҳидоятов 2025 йил 7 октябрь куни Олий Мажлис Қонунчилик палатаси мажлисида оқова сувларни тозалаш тизимидаги муаммолар ва уларни ҳал қилиш учун амалга оширилаётган чора-тадбирлар ҳақида гапирди.
«Мамлакатимиздаги барча тозалаш иншоотлари маиший оқова сувларга мўлжалланган ва саноат корхоналари томонидан ташланаётган кимёвий ифлосланган оқова сувларни тозалашга қодир эмас», — деди.
Унинг сўзларига кўра, республикада оқова сувларни асосий ифлослантирувчи ҳисобланган 15 мингга яқин корхона мавжуд ва уларнинг фаолияти тозалаш иншоотларининг технологик жараёнларига жиддий зарар етказмоқда.
«Кимёвий моддалар тозалашнинг биологик жараёнининг асосий элементи бўлган «фаол лой» деб аталадиган моддани йўқ қилади, натижада тозалаш самарадорлиги кескин пасаяди. Тозалаш иншоотларидан ёқимсиз ҳид тарқалишининг асосий сабаби ҳам айнан шу», — дея тушунтирди Шерзод Ҳидоятов.
Вазир бу ҳолат тозалаш иншоотларини қуриш ва модернизация қилиш учун технологияларни танлашда ҳам қийинчиликлар туғдираётганини, баъзида эса аллақачон танланган ечимларни ўзгартиришга мажбур қилаётганини, бу эса лойиҳаларнинг қимматлашишига олиб келаётганини таъкидлади.
Унинг сўзларига кўра, ифлосланиш нормаларидан ошиб кетганлик учун тўланадиган жорий компенсация тўловлари мутаносиб равишда паст бўлиб қолмоқда.
«Масалан, чарм корхоналари ўртача ойига 1,3 миллион сўм тўлайди. Маҳаллий тозалаш станциясини ўрнатиш учун бир миллиард сўмдан кўпроқ маблағ талаб этилади, шунинг учун компаниялар компенсация тўлашни афзал кўрадилар. Агар ҳар ойда 1,3 миллион сўмдан тўланса, 64 йилда бир миллиардга етади», — деди вазир.
Вазирнинг сўзларига кўра, мамлакат раҳбариятининг топшириғи билан 2025 йил 12 июнда экологик назоратни кучайтиришга қаратилган Вазирлар Маҳкамасининг 361-сонли қарори қабул қилинди. 2025 йил 1 октябрдан бошлаб ифлослантирувчи моддаларни (чарм, тўқимачилик, нефтни қайта ишлаш, ёғ-мой ва паррандачилик корхоналари чиқиндилари каби) ташлаганлик учун компенсация миқдори 20 баравар оширилди.
Бундан ташқари, қарор билан биринчи марта сув объектларининг экологик заифлик даражаси бўйича 4 тоифага ажратилиши жорий этилди.
Ҳидоятов, шунингдек, амалдаги тозалаш иншоотларининг самарадорлигини ошириш ва сув чиқариш тартибини кучайтириш учун «Сув чиқариш тизимини такомиллаштириш тўғрисида»ги қарор лойиҳаси ишлаб чиқилганини ва у ҳозирда вазирлик ва идоралар билан келишилаётганини қайд этди.
«Лойиҳа саноат корхоналарида айланма сув циклларни жорий этиш, маҳаллий тозалаш иншоотларини ўрнатиш ва тозалаш тизимлари учун ускуналарни маҳаллийлаштиришни назарда тутади», — деди.
2021 йилда Сергели туманидаги бешта чарм заводи Тошкент ташқарисига кўчирилиши режалаштирилган эди. Пойтахтдаги компаниялар ва ташкилотларнинг 22 нафар мансабдор шахсига нисбатан тозаланмаган оқова сувларни тозалаш иншоотларига ташлагани учун маъмурий ишлар очилган.
«Ўзсувтаъминот» компанияси бошқаруви раиси вазифасини бажарувчи Аҳмад Сувонқулов 2025 йил август ойида «Янги Ўзбекистон»даги 68 та массивда яқин беш йил ичида 68 та тозалаш иншооти қуриш режалаштирилганини айтган эди.
