Ўзбекистон президенти Шавкат Мирзиёев 2025 йил 9 декабрь куни пахтачилик ва ғаллачиликни молиялаштиришни самарали ташкил этиш, шунингдек, аграр соҳани субсидиялашнинг янги тизими бўйича тақдимот билан танишди, дея хабар берди давлат раҳбари матбуот хизмати.
Тадбирда қайд этилганидек, 2025 йилда пахтачилик ва ғаллачиликни молиялаштириш, қишлоқ хўжалиги техникасини сотиб олиш ва сув тежовчи технологияларни жорий этишга 29 трлн сўм ажратилган. Бундан ташқари, соҳага 2,35 трлн сўм субсидия йўналтирилган.
3430 та фермер хўжалиги ва кластерларга пахта қийматининг 10% миқдорида субсидия ажратилиши уларга 151 минг гектар майдонда пахтани ўз маблағлари ҳисобидан етиштириш имконини берди, бунинг натижасида 1,9 трлн сўм ресурс тежалди.
Бундан ташқари, жорий йилда пахта етиштириш учун олинган кредитларни тўлиқ қоплаган фермерларга тўловларнинг 4 фоиз пункти миқдорида компенсация олиш имконияти тақдим этилди, бунинг натижасида 9002 нафар фермер 2,5 трлн сўмлик имтиёзли кредитларни муддатидан олдин тўлади.
2026 йилда пахта ва ғалла ҳосили, субсидиялар ва бошқа харажатлар учун жами 34,2 трлн сўм ажратилиши режалаштирилган. Бундан ташқари, 800 та пахта териш машинасини сотиб олиш учун қўшимча 200 млн доллар жалб этиш кўзда тутилган. Шу муносабат билан қўллаб-қувватлашнинг янги механизмлари кўриб чиқилди.
2026 йилда агротехник ишларга — жумладан, плёнка ва шланклар сотиб олишга қўшимча 5 трлн сўм ажратиш таклиф қилинмоқда. Шунингдек, ҳосил етиштириш учун ажратилган кредит лимитининг камида ярмидан фойдаланган фермерларга сотилган пахта қийматининг 5% миқдорида субсидия тўлаш таклиф қилинди.
Ҳисоб-китобларга кўра, қисман ўз маблағлари ҳисобига ва қисман кредитлар ҳисобига ишлайдиган бундай фермерлар сони 4000-4500 нафарга етиши мумкин. Натижада улар 2,5-3 трлн сўмгача маблағ тежаши мумкин.
Ҳозирда фермерларга кредитлар ажратишда бир хил фоиз ставкаси ҳам молиявий жиҳатдан барқарор хўжаликларга, ҳам тўлов интизомига риоя қилмайдиганларга қўлланилмоқда. Эндиликда «интизом — арзон кредит» модели жорий этилади: «А» кредит рейтингига эга хўжаликларга ставкани 2%га пасайтирган ҳолда, «В» тоифасига эса 1%га пасайтирган ҳолда кредит бериш таклиф қилинмоқда. Бу ўз вақтида кредит тўлайдиган фермерлар учун юкламани камайтириши кутилмоқда.
Шунингдек, буғдойни ўз маблағлари ҳисобидан етиштираётган фермерларга унинг қийматининг 10% миқдорида субсидия ажратиш таклиф қилинди.
Тақдимот давомида Қишлоқ хўжалиги вазирлиги ҳузуридаги Аграр соҳада тўловлар агентлигига президентнинг 22 ноябрдаги фармони билан юклатилган вазифаларнинг бажарилишини ташкил этиш масаласи ҳам кўриб чиқилди.
Ҳозирда қишлоқ хўжалигида 52 турдаги субсидия ажратилмоқда. Янги тизимда бу жараён тубдан соддалаштирилади: инсон омили ва бюрократия сезиларли даражада қисқартирилади, аризаларни кўриб чиқиш тўлиқ рақамлаштирилади ва барча тартиб-қоидалар «Агропортал» орқали амалга оширилади.
Бунинг учун 10 дан ортиқ вазирлик ва идораларнинг ахборот тизимлари «Агросубсидия» ахборот тизимига интеграция қилинади.
Хусусан, 2026 йил учун назарда тутилган 1,3 трлн сўмлик субсидиялар ариза берувчиларнинг иштирокисиз проактив тарзда давлат органлари томонидан тақдим этилади, қолган қисми эса айрим келишиш босқичлари, хулоса бериш ва ҳужжатларни расмийлаштириш жараёнларини истисно қилиш ҳисобига соддалаштирилган тартибда амалга оширилади. Натижада субсидия бериш муддатлари сезиларли даражада қисқаради.
Иқтисодиёт ва молия вазири ўринбосари Аҳадбек Ҳайдаров «Ўзбекистон 24» телеканалига берган интервьюсида президент янги навлар, хорижий линиялар ва замонавий технологиялар қўлланилиши муносабати билан пахтачиликни молиялаштиришни кўпайтириш зарурлигини таъкидлагани, бу эса қўшимча техник ва технологик харажатларни талаб этишини айтди. Шу муносабат билан келгуси йилга қўшимча 8,8 трлн сўм ажратиш бўйича топшириқ берилди.
Аҳадбек Ҳайдаровнинг сўзларига кўра, давлат раҳбари фермерларнинг кредит рейтингини баҳолашнинг янги тизимини жорий этиш бўйича ҳам топшириқ берган.
«Авваллари кредитлар бўйича фоизлар ҳамма учун 8% дан 10%гача бир хил бўлган бўлса, эндиликда фоиз ставкаси фермернинг рейтингига боғлиқ бўлади. Юқори рейтингли фермерлар 8% билан, ўртача рейтинглилар 9% билан кредит олади, қолганлар учун эса ставка 10% даражасида сақланиб қолади», — деди.
Бундан ташқари, президент топшириғига биноан пахтачиликка нисбатан қўлланилаётган субсидия тизими ғаллачиликка ҳам татбиқ этилади. Ғаллани ўз маблағлари ҳисобидан етиштирувчи ва уни белгиланган қоидалар бўйича сотувчи фермерлар маҳсулот қийматининг 10% миқдорида субсидия олади, деб хабар берди.
Қишлоқ хўжалиги вазири ўринбосари Акмалжон Қосимовнинг маълум қилишича, илгари субсидия ажратиш жараёни бир ойдан кўпроқ вақт олган, чунки ташкилотлар маълумотларни текшириши, тартибни келишиши ва бошқа масалаларни кўриб чиқиши керак бўлган. Эндиликда барча жараёнлар мувофиқлаштирилади ва рақамли форматга ўтказилади.
Унинг сўзларига кўра, қишлоқ хўжалиги учун жами 2,2 трлн сўм ажратилган бўлиб, унинг 1,3 трлн сўми ариза берувчиларнинг ўзи иштирокисиз рақамли платформа орқали автоматик равишда тақсимланади. Бундан ташқари, субсидиялар бериш самарадорлигини ошириш учун сунъий интеллектдан фойдаланиш жорий этилмоқда.
Қосимов президент ер эгаларига субсидия ажратиш самарадорлигини ошириш, уларнинг ҳажми ва турларини кенгайтириш, шунингдек, бу соҳадаги халқаро тажрибани ўрганган ҳолда сув тежовчи технологиялар ва қайта тикланувчи энергия манбаларини жорий этаётган фермер хўжаликларини қўллаб-қувватлашга алоҳида эътибор қаратишни топширганини қайд этди.
