Япония корпорацияси Sumitomo Corporation, Халқаро ҳамкорлик учун Япония банки (JBIC) ва бошқа муассасалар Ўзбекистонда электр станциялари ва энергия сақлаш тизимларини қуриш учун 1,45 миллиард доллар ажратади. Бу ҳақда Nikkei газетаси хабар берди.
Лойиҳада Саудия Арабистонининг ACWA Power компанияси, шунингдек, Япониянинг Shikoku Electric Power ва Chubu Electric Power компаниялари иштирок этмоқда. Улар JBIC, Осиё тараққиёт банки, Европа тикланиш ва тараққиёт банки ва Ислом тараққиёт банкидан иборат банк гуруҳи билан лойиҳа молиялаштирилиши бўйича битимлар имзолашди.
Нашр маълумотларига кўра, JBIC 635 миллион доллар кредит ажратиб, молиялаштирувчи ташкилотлар орасидаги энг йирик иштирокчига айланади. Қолган қисми хусусий банклар — Sumitomo Mitsui Banking Corporation ва Norinchukin Bank томонидан молиялаштирилади.
Хусусий молиялаштириш қисми Япония Экспорт ва инвестиция рискларини суғурталаш агентлиги (NEXI) томонидан тақдим этилган шартномаларга боғланмаган экспорт кредитлари суғуртаси билан таъминланади.
2024 йилда Ўзбекистон ва JBIC Япония компанияларининг мамлакатдаги лойиҳаларига суверен бўлмаган (давлатга боғлиқ бўлмаган) молиялаштириш имкониятини назарда тутувчи 3 йиллик ҳамкорлик дастурини имзолади.
Осиё тараққиёт банки, ўз навбатида, 140 миллион доллар миқдоридаги молиялаштириш пакетини ташкил этди. Бунга 70 миллиони ўз ресурсларидан, 10 миллиони ОТР томонидан бошқариладиган Осиё хусусий инфратузилмаларни ривожлантириш жамғармасидан ва 60 миллиони АОТ (Асосий кредит берувчи) сифатида ОТР иштирокидаги синдикат кредитлари шаклида киради.
Инвестициявий жозибадорликни ошириш ва хавфларни камайтириш мақсадида ОТР тарифларни тўлаш мажбуриятларини таъминловчи кредит кафолатлари шаклида 85 миллион долларгача ажратиб беради.
«Ўзбекистон ҳукумати томонидан қўллаб-қувватланган бу кафолатлар 1,2 миллиард доллардан ортиқ хусусий ва ҳамкорлик капиталини жалб қилишда асосий роль ўйнади», — дейилади ОТР хабарида.
Осиё тараққиёт банки, шунингдек, экологик ва ижтимоий масалалар бўйича мувофиқлаштирувчи сифатида иштирок этади. У лойиҳаларнинг «атроф-муҳитни муҳофаза қилиш ва жамоалар билан мулоқот қилишнинг энг юқори стандартларига мувофиқлигини таъминлаши» кутилмоқда. Банкда «Молиялаштириш ва рискларни камайтириш чоралари туфайли ОТР иштироки бу лойиҳани минтақадаги тоза энергия соҳасидаги энг йирик келишувлардан бирига айлантиради», — дейишди.
Лойиҳа ҳақида
Лойиҳа Ўзбекистоннинг Самарқанд ва Бухоро вилоятларида жами 1000 МВт қувватга эга қуёш электр станцияларини (бу тахминан 600 минг хонадоннинг йиллик электр энергияси истеъмолига тенг) ва умумий 1336 МВт/соат сиғимли энергия сақлаш тизимларини қуришни, шунингдек, уларни бошқариш ва эксплуатация қилишни назарда тутади.
- Қуёш электр станцияси (100 МВт) + энергия сақлаш тизими
- Қуввати 400 МВт ва 500 МВт бўлган қуёш электр станциялари
- Энергия сақлаш тизими
Таърифга кўра, бу лойиҳа мамлакат тарихидаги қуёш генерацияси ва энергия сақлаш бўйича энг йирик қўшма ташаббус бўлади. Биринчи лойиҳа — «ACWA Power Sazagan Solar 1» қурилишини 2027 йилда, Sazagan Solar 2 ни эса 2028 йилда якунлаш кутилмоқда.
Шундан сўнг, ишлаб чиқариладиган барча электр энергияси 25 йиллик электр энергиясини сотиб олиш шартномаси доирасида «Ўзбекистон миллий электр тармоқлари» компаниясига сотилади.
Лойиҳада ACWA Power улуши 51%, Sumitomo — тахминан 20,2%, Yonden ва Chubu — ҳар бири 14,4% ни ташкил этади.
Ўзбекистон учун қайта тикланувчи энергиянинг аҳамияти
Sumitomo компаниясида қайд этилишича, Ўзбекистон аҳоли ва иқтисодиётнинг ўсиши туфайли энергетика тизимига юкламани ошираётган ва газга қарамликни камайтириш талаб қилинаётганига қарамай, анъанавий равишда ички электр энергияси талабининг тахминан 80% газификация генерацияси ҳисобидан қопланади, чунки мамлакат катта табиий газ захираларига эга.
Мамлакат ҳукумати 2030 йилга қадар қайта тикланувчи манбалар улушини энергетиканинг умумий қувватининг 54% гача етказиш мақсадини қўйган ва қуёш электр станциялари қурилишини фаол илгари сурмоқда.
Энергия сақлаш тизимлари (BESS) энергия тармоғини барқарорлаштиришнинг асосий элементи бўлиши, ортиқча энергияни сақлаш ва талаб билан таклифни мувозанатлаштириш вазифасини ўташи керак.
ACWA Power Саудия Арабистонининг энг йирик энергетика компанияларидан бири бўлиб, қайта тикланувчи энергия, сув таъминоти ва электр энергиясини сақлаш соҳаларидаги лойиҳалар ихтисослашган. У Ўзбекистон, жумладан, энергетика соҳасидаги энг йирик хорижий инвесторлардан бири бўлган 10 дан ортиқ мамлакатда фаолият юритади.
