Франциянинг Orano Mining компанияси ва «Навоийуран» (Navoiyuran) томонидан ташкил этилган Nurlikum Mining қўшма корхонаси 2025 йил охиригача Жанубий Жангелди конида уран қазиб олишни бошлашни режалаштирмоқда. Бу ҳақда 2025 йил 12 июнь куни Тошкент халқаро инвестиция форумида қўшма корхона бош директори Бенуа Лемонн маълум қилди.
Лемоннинг сўзларига кўра, компанияга 2019 йил декабрь ойида ташкил этилганидан буён 2 та геология-қидирув лицензияси берилган.
«Бу 5 йил ичида биз 200 минг метрдан ортиқ бурғулаш ишларини бажардик. Биз ушбу кондан уран қазиб олиш ҳақиқатан ҳам мумкинлигига ишонч ҳосил қилиш учун синов лойиҳасини ҳам ўтказдик», — деди.
Унинг қўшимча қилишича, компания Navoiyuran, шунингдек, лойиҳага тез орада қўшиладиган учинчи ҳамкор билан «муҳим келишув» имзолаган. Гап Япониянинг ITOCHU корпорацияси ҳақида кетмоқда, у Nurlikum Miningдаги улушини сотиб олган (ҳали унга ўтмаган).
Сертификатланган маълумотларга кўра, кон 10 йилдан ортиқ вақт давомида уран қазиб олишни таъминлай олади, ишлаб чиқаришнинг энг юқори ҳажми йилига 700 метрик тонна уранни ташкил этади.
«Айни пайтдаги ҳолат ҳақида гапирадиган бўлсак, Жанубий Жангелди кони ишга туширишга деярли тайёр. Биз яқин ҳафталарда ёки ойларда, лекин аниқ шу йил охиригача, қазиб олишни бошлаш бўйича якуний инвестиция қарорини қабул қилишни режалаштирмоқдамиз», — дея таъкидлади у.
Лемонн лойиҳа бошланганидан то қазиб олишни бошлаш ҳақидаги қарор қабул қилингунига қадар олти йилдан камроқ вақт ўтишини қайд этди. «Кончилик инвестициялари билан таниш бўлганлар учун бу жуда яхши натижа», — дея хулоса қилди у.
Жанубий Жангелди конини ўзлаштириш лойиҳаси 2022 йилда Ўзбекистон ҳукумати билан имзоланган келишувга асосланган Orano компанияси ва Ўзбекистоннинг «Навоийуран» корхонаси ўртасидаги стратегик ҳамкорликнинг кенг кўламли дастурининг бир қисмидир.
Бундан аввал, 2025 йил 12 март куни Парижда бўлиб ўтган, Президент Шавкат Мирзиёевнинг давлат ташрифига бағишланган Ўзбекистон-Франция бизнес форуми доирасида Orano ва «Навоийуран» уран қазиб олиш ва уран саноатини ривожлантириш соҳасида янги ҳамкорлик шартномасини имзолади.
Келишув уранни биргаликда қидириш ва саноат миқёсида қазиб олишни қамраб олади, атроф-муҳит талаблари, хавфсизлик нормаларига мажбурий риоя қилиш, иш ўринлари яратиш ва ҳудудларда аҳолини қўллаб-қувватлаш бўйича қоидаларни ўз ичига олади.
Жанубий Жангелди «Навоийуран»нинг ишлаб чиқариш базасининг бир қисми сифатида саноат миқёсида ўзлаштирилади, «Навоийуран» лойиҳа оператори бўлади.
Конни ўзлаштиришнинг биринчи босқичида тахминий инвестициялар уч йил давомида 214 миллион долларни ташкил этади, ураннинг ўртача йиллик қазиб олиниши эса 500 тонна даражасида кутилмоқда.
World Nuclear Association маълумотларига кўра, Ўзбекистон уран қазиб олиш ҳажми бўйича дунёда 7-ўринни эгаллаб, йилига ўртача 3500-3700 тонна табиий уран етказиб беради (2022-2023 йил ҳолатига кўра). Ҳозирда экспортда асосий ҳамкор Франция Orano компанияси орқали, шунингдек, Жанубий Корея ва Хитой ҳисобланади.
2023 йилда S&P Global таҳлилчиларининг баҳолашича, Ўзбекистондан ураннинг умумий экспорти 450 миллион доллардан ошган, бу 2022 йилдаги кўрсаткичдан 28%га кўп. Кейинги маълумотлар эълон қилинмаган. Бундан ташқари, Ўзбекистондан уран экспорти кўплаб бозор иштирокчилари томонидан Россия ва Нигердан етказиб берувчиларга нисбатан санкциялар чекловлари фонида истиқболли йўналишлардан бири сифатида қаралмоқда.
Ўтган йили «Навоийуран» 13,7 триллион сўмлик маҳсулот ишлаб чиқарган, бу 2023 йилга нисбатан 28,1%га кўп. Давлат бюджетига 4,6 триллион сўм миқдорида солиқ ва дивидендлар тўланган — бу НГМК ва АГМКдан кейин мамлакат бўйича учинчи кўрсаткич.
2022 йил июль ойида Ўзбекистон Президенти Шавкат Мирзиёев уран қазиб олишнинг мақсадли кўрсаткичларини тасдиқлади, уларни 2030 йилгача 7100 тоннага етказиш режалаштирилган (2022 йилга нисбатан икки баравар кўп).
