Ўзбекистонда насос станцияларини бошқаришда давлат-хусусий шериклик (ДХШ) амалиёти кенгайтирилади. Бу ҳақда 2025 йил 13 октябрь куни Президент Шавкат Мирзиёевга тақдим этилган сув хўжалигини рақамлаштириш бўйича тақдимотда сўз борди.
Айни дамда 2026 йилда Жиззах, Қашқадарё, Навоий, Наманган, Самарқанд ва Сирдарё вилоятларидаги насос станцияларининг 50%ни, 2027 йилга бориб эса Наманган вилоятидаги барча станцияларни хусусий шерикларга бериш режалаштирилган.
Бу йўналиш доирасида Наманган вилоятининг Чортоқ туманида «Бир насос станцияси — бир тизим» тамойилига асосланган «Чортоқ тажрибаси» пилот лойиҳаси амалга оширилади.
Хусусий шерик белгиланган лимитлар доирасида сув етказиб беришни таъминлайди, насосларга бириктирилган майдонлардан ҳисобланган сув солиғининг 40% шерикка ўтказилади. Бу маблағлар сув ҳисобини автоматлаштириш ва насос станцияларини модернизация қилишга йўналтирилади.
Тажрибанинг моҳияти ва афзалликларини деҳқон ва фермерларга тушунтириш учун «Сувчилар мактаби» лойиҳаси амалга оширилади. 2025–2026 йилларда ҳар бир туманда биттадан ўқув-намойиш майдони ташкил этилади, жами — 3500 гектар майдонда 141 та майдон бўлади.
Давлат раҳбари масъул шахсларга соҳани рақамлаштиришни жадаллаштириш, ҳисоб-китоб ва ҳисоботни тўлиқ автоматлаштириш, жойларда хизмат кўрсатиш самарадорлигини ошириш, ДХШ амалиётини кенгайтириш ва ходимлар масъулиятини кучайтириш бўйича топшириқ берди.
2025 йил сентябрь ойида Шавкат Мирзиёев Наманган вилоятидаги «Айқирон-1» насос станциясининг модернизацияси билан танишган эди. ДХШ доирасида у ерда янги энергия тежовчи агрегатлар ва замонавий ускуналар ўрнатилган бўлиб, бу 40%гача электр энергиясини тежаш имконини беради. Бунда насослар сув етказиб бериш бўйича каттароқ қувватга эга бўлиб, суғориш майдонларини кенгайтириш ва ҳосилдорликни оширишга ёрдам беради.
Президент 2 йил ичида вилоятдаги барча станцияларни шундай намунада янгилаш ва бу тажрибани бутун Ўзбекистонга ёйиш бўйича топшириқ берди.
2023 йил апрель ойида Президент йилига 500 млн доллар субсидия олаётган суғориш насос станцияларининг энергия сарфини танқид қилган ва 300 та насосни бизнес бошқарувига бериш бўйича топшириқ берган эди.
Ўшанда давлат раҳбари матбуот хизмати сув харажатларининг 63% насос станциялари ҳиссасига тўғри келишини хабар қилган эди. Суғориш учун йилига 7 млрд кВт·соат электр энергияси сарфланади (2025 йилда бу кўрсаткич йиллик ишлаб чиқариладиган 77,7 млрд кВт·соатда 6,5 млрдгача пасайгани хабар қилинган). Насосларнинг 80% эскирганлиги сабабли, энергия сарфи юқори.
Бу вазифани ҳал қилиш учун 12 та йирик насосни модернизация қилиш, уларнинг ёнига 75−100 МВт қувватли қуёш электр станциялари ва 50 МВт қувватга эга аккумулятор тизимларини ўрнатиш кўзда тутилган. Бу насосларнинг йиллик энергия истеъмолини 4,5 млрд кВт⋅соатгача камайтириш имконини беради. Бундай лойиҳалар биринчи навбатда Қарши магистраль каналида амалга оширилади, бу ерда сув етказиб беришнинг таннархи айниқса юқори.
