Транспорт вазири Илҳом Маҳкамов таксичиларнинг фаолиятини ўз ҳудуди ва қўшни вилоятлар билан чеклаш ҳақидаги хабарларни инкор қилди.
Транспорт вазирлиги раҳбарининг таъкидлашича, Вазирлар Маҳкамасининг 2025 йил 2 апрелдаги такси фаолиятини тартибга солувчи ва ижтимоий тармоқларда муҳокамаларга сабаб бўлган қарори нотўғри талқин қилинган.
Илҳом Маҳкамов вилоятлардан келган таксичилар, агар Тошкентни фаолият жойи сифатида кўрсатиб лицензия олсалар, пойтахтда қонуний равишда ишлашлари мумкинлигини таъкидлади.
Унинг қайд этишича, лицензия фақат берилган ҳудудда амал қилади ва бир вақтнинг ўзида бир нечта ҳудудда ишлашга рухсат бермайди.
Бундан ташқари, амалдаги талабларга кўра, шаҳарлараро ташишлар алоҳида лицензия билан тартибга солинади ва шаҳар ичида ташиш ҳуқуқини бермайди. Яъни, ҳудудлар ўртасида йўловчи ташиш билан шуғулланувчи ҳайдовчилар шаҳар ичида такси хизмати кўрсата олмайдилар.
Бу нима учун керак?
Вазирнинг сўзларига кўра, қарор биринчи навбатда ҳудудлар бўйича статистик ҳисоб-китобларни юритиш, шунингдек, ҳайдовчиларнинг иш графиги ва дам олишини назорат қилиш мақсадида қабул қилинган.
Ҳозирда кўплаб таксичилар стандарт иш вақтидан кўпроқ ишламоқда ва лицензияга эга эмас.
Вазирнинг эслатишича, кўплаб бизнес турлари ҳудудий тамойил бўйича лицензияланади ва такси фаолияти ҳам бундан мустасно эмас.
Транспорт вазирлигининг тушунтириши
Транспорт вазирлиги маълумотларига кўра, йўналишсиз такси фаолиятини лицензиялаш такси ҳайдовчисининг танловига кўра, транспорт воситаси рўйхатдан ўтган ҳудуддан қатъи назар, лицензия олиш учун аризада кўрсатилган ўзини ўзи банд қилиш ҳудуди бўйича амалга оширилади.
Такси ҳайдовчисининг автомобили қайси ҳудудда рўйхатдан ўтганлигидан қатъи назар, у ўз хоҳишига кўра исталган ҳудудда ишлаши мумкин. Масалан, Бухоро вилоятида рўйхатдан ўтган автомобиль эгаси дастлаб ўзини ўзи банд қилган шахс сифатида рўйхатдан ўтади ва такси фаолиятини амалга ошириш учун ҳудудни мустақил равишда танлайди, шундан сўнг лицензия олиш учун композит ариза топширади.
Иккинчидан, йўналишсиз такси лицензия карточкасида кўрсатилган (мустақил танланган) ҳудудда ва унга туташ ҳудудда (Қорақалпоғистон, вилоятлар ва Тошкент) ишлаши керак. Бошқача айтганда, чеклов лицензияда кўрсатилган ҳудуд учун белгиланган, масалан, Бухоро вилоятида рўйхатдан ўтган автомобиль эгасига лицензия олгандан сўнг Тошкент ва унга туташ Тошкент вилоятида ишлашга рухсат берилади.
Учинчидан, лицензияни фақат автомобиль давлат рақами тегишли бўлган ҳудудга нисбатан бериш лицензиялаш талаби ва шарти эмас. Шундай қилиб, автомобилнинг бошқа ҳудудда рўйхатдан ўтиши лицензия беришни рад этиш учун асос бўла олмайди.
Эски ва янги қарорларда нима ёзилган?
2011 йилги Йўналишсиз таксилар учун ягона белгилар ва уларнинг ишини ташкил этишга қўйиладиган талаблар тўғрисидаги низомнинг 9-1-бандига кўра, йўналишсиз такси ҳайдовчиси йўловчиларни лицензия карточкасида кўрсатилган ҳудудда ташийди. Бунда йўловчилар ва багажни лицензия карточкасида кўрсатилган ҳудуддан ташқарида ташишга, агар жўнаш пункти ушбу ҳудудда, манзил пункти эса бу ҳудуддан ташқарида бўлса, рухсат берилади.
2025 йил 2 апрелда тасдиқланган янги низомда (олдингиси бекор қилинган) айтилишича, ҳайдовчи фаолиятини лицензияда кўрсатилган ҳудудда, шунингдек, унга туташ ҳудудда амалга ошириши мумкин. Бунда лицензияда кўрсатилган ҳудуд транспорт воситасининг давлат рўйхат рақамининг ҳудудий коди асосида аниқланади. Қарорнинг бу қисми аниқлаштиришни талаб этади, чунки рақам белгиси рўйхатдан ўтиш жойи бўйича берилади.
Вазир янги банд рақам белгиси бўйича чекловларни назарда тутмаслигини ва фақат агрегаторлар орқали ҳисоб-китоб қилиш, Тошкент ва бошқа ҳудудларда қанча ҳайдовчи ва қайси ҳудудлардан ишлаётгани ҳақида статистика олиш учун кераклигини тушунтирди. Унинг сўзларига кўра, 2025 йил 2 апрелдан бошлаб Республика бўйича деярли 5200 та лицензия берилган, шу жумладан пойтахтда 1500 га яқини.
Шаҳар, шаҳар атрофи, шаҳарлараро, халқаро йўловчи ташиш фаолиятини лицензиялашни тартибга солувчи асосий ҳужжат Вазирлар Маҳкамасининг 2019 йил 30 июлдаги қарори (ПКМ-636) ҳисобланади.
“У ерда лицензия олиш учун параметрлар, регламентлар белгиланган. Лицензия олиш бўйича асосий ҳужжат — шу регламент. Биз бу ҳужжатга ҳеч қандай ўзгартириш киритмадик ва рақам белгилари бўйича қўшимча талаблар қўймадик”, — деди Маҳкамов.
Бундай чекловлар жорий этилиши мумкинлиги ҳақида илк бор 2024 йил апрель ойида Lolazor подкасти иштирокчилари томонидан айтилган эди. Ўшанда Ўзбекистон Солиқ қўмитаси пойтахтда онлайн-агрегаторлар орқали Тошкент, Қашқадарё ва Фарғона вилоятларидан келган ҳайдовчилар йўловчи ташиётганини хабар қилган эди.
Экспертлар, шунингдек, Халқ демократик партияси ва “Адолат” социал-демократик партияси таксичиларнинг фаолиятини ўз ҳудуди билан чеклашни фуқаролар ҳуқуқларининг бузилиши деб атаган эди.
