Ўзбекистон Олий Мажлиси Қонунчилик палатаси 2025 йил 11 ноябрдаги мажлисида Ислом банкинги тўғрисидаги қонунни қабул қилди, дея хабар бермоқда қуйи палата матбуот хизмати. Ҳужжат Сенатга кўриб чиқиш учун юборилди.
Ҳужжат биринчи ўқишда кўриб чиқилганидан сўнг, депутатлар унга 40 дан ортиқ аниқлаштирувчи тузатишлар ва ўзгартиришлар киритдилар.
Ҳужжатдан Марказий банкнинг тўлов ташкилотлари ва тўлов тизимлари операторларининг устав фондининг энг кам миқдорини белгилаш бўйича ваколатларига оид қисм чиқариб ташланди – бу норма аллақачон бошқа қонунда мавжуд.
Киритилган ўзгартиришларга кўра, исломий банк фаолиятини амалга оширувчи банкларга исломий молиявий стандартлар асосида мижозларни молиялаштириш учун савдо фаолиятини олиб бориш, шунингдек, юридик шахслар тузиш ва уларнинг устав фондларидаги улуш ёки акцияларни сотиб олишга рухсат берилади.
Депутат Ҳусан Ярқулов «Банклар ва банк фаолияти тўғрисида»ги қонунга «мудараба», «вакала», «мурабаҳа», «салам» ва «мушорака» атамаларини киритмасликка қарор қилинганини таъкидлади. Унинг сўзларига кўра, бундай исломий молиявий операциялар 30 дан ортиқ бўлиб, ҳужжатда 6 таси кўрсатилган, уларнинг таърифлари эса тўлиқ очиб берилмаган.
Унинг фикрича, ушбу атамаларнинг таърифини Марказий банкнинг норматив-ҳуқуқий ҳужжатларида кўрсатиш мақсадга мувофиқ.
Бундан ташқари, «банкнинг мустақил органи» жумласи «коллегиал орган»га алмаштирилди – исломий молия кенгашининг коллегиал бошқарув органи сифатидаги моҳиятидан келиб чиққан ҳолда. Шунингдек, амалдаги қонунчиликда қўлланилмаганлиги сабабли, матндан «фатволар» сўзи чиқариб ташланди.
Эслатиб ўтамиз, 2018 йил май ойида муҳокамага қўйилган президент қарори лойиҳасида Ўзбекистонда исломий банкинг ва молия инфратузилмасини яратиш режалаштирилган эди.
Ҳужжатда фоиз кўринишидаги мукофотни (рибо) тақиқлашни жорий этиш, лойиҳадаги иштирок улушларига мутаносиб равишда тадбиркор билан фойда ва зарарни тақсимлаш, суғурта фаолиятини (такафул), лизинг фаолиятини (ижара), қимматли қоғозлар билан операциялар бўйича фаолиятни (сукук) ва бошқа операцияларни ислом молиялаштириш тамойиллари асосида амалга ошириш бўйича норматив-ҳуқуқий ҳужжатларни ишлаб чиқиш назарда тутилганди.
Бу масала ҳар йили, жумладан, президентнинг тадбиркорлар билан учрашувларида ҳам муҳокама қилинган. «Ўзбекистон-2030» стратегиясида камида учта тижорат банкида исломий молиялаштириш мезонлари ва тартибларини жорий этиш ҳамда исломий молиялаштиришнинг қонунчилик асосларини шакллантириш вазифаси қўйилган.
«ЎзЛиДеП» партияси БМТ Тараққиёт дастури (БМТТД) сўровномасига таяниб, Ўзбекистон аҳолисининг 68% ва бизнес вакилларининг 60% диний эътиқодлари туфайли анъанавий банк хизматларидан фойдаланишни истамасликлари ҳақида хабар берган эди. Кейинроқ бу маълумот нашрдан олиб ташланди.
