Ўзбекистон Олий Мажлиси Қонунчилик палатаси 2025 йил 7 октябрь куни бўлиб ўтган мажлисида фуқароларни уларнинг розилигисиз тасвирга олишни тақиқловчи қонунни қабул қилди, дея хабар берди парламент қуйи палатаси матбуот хизмати.
Ҳужжат шахснинг тасвирини тасвирга олиш ва ундан фойдаланиш учун мажбурий равишда розилик олишни белгилайди, шунингдек, болалар ўз тасвири ёзиб олиниши ва тарқатилишида мустақил ҳуқуқ субъекти эканлигини мустаҳкамлайди.
Қонун, шунингдек, шахснинг розилигисиз тасвирга олишга рухсат бериладиган истисноларни белгилайди (улар мажлисда айтилмади, лекин март ойида лойиҳада эълон қилинган эди, гарчи қайта ишлаш давомида ўзгарган бўлиши мумкин) ва видеокузатув олиб боришда шахсий ҳаёт дахлсизлигини таъминлаш бўйича талабларни ўрнатади.
16 ёшга тўлмаган вояга етмаганларни тасвирга олишда, розилик ота-оналардан бири ёки васий томонидан берилиши керак. Бундан ташқари, жамоат жойларида видеокузатув ўрнатилган тақдирда, тасвирга олиш олиб борилаётгани ҳақида огоҳлантириш кўринарли жойда ва қулай шаклда жойлаштирилиши шарт.
Дастлаб лойиҳа видеокамераларни «одамлар тўлиқ ёки қисман кийимсиз бўлган жойларга» ўрнатишни тақиқлаган эди. Бироқ «қисман кийимсиз» ибораси ҳуқуқни қўллашда турлича талқин қилиниши мумкин эди, шу сабабли формулировкага аниқлик киритилди. Энди қонунда кийим алмаштириш хоналари, ҳожатхоналар ва шунга ўхшаш жойларда видеокузатув тақиқланиши аниқ кўрсатилган.
Бугунги кунда шахснинг шахсий ёки оилавий сирини ташкил этувчи шахсий ҳаёти тўғрисидаги маълумотларни унинг розилигисиз қонунга хилоф равишда тўплаш ёки тарқатиш учун жавобгарликни назарда тутувчи Маъмурий жавобгарлик тўғрисидаги кодекснинг 46-1-моддасига янги норма киритиш таклиф қилинмоқда. Хусусан, кўрсатилган маълумотларни олиш учун яширин техник воситалардан (яширин камера ёки диктофон) фойдаланганлик учун қурилмани мусодара қилган ҳолда базавий ҳисоблаш миқдорининг 10 дан 40 бараваригача (4,12 миллиондан 16,48 миллион сўмгача) жарима назарда тутилади.
Модданинг биринчи қисмида бундай маълумотларни тўплаш ва тарқатиш учун, иккинчи қисмида эса улардан фойдаланиш учун жавобгарлик белгиланган. Ушбу қисм нормаси депутатлар ўртасида баҳс-мунозараларга сабаб бўлди. Улардан 10 нафари модданинг амалдаги таҳририга қарши овоз берди, 108 нафар парламент аъзоси қўллаб-қувватлади, 6 нафари бетараф қолди.
Маърузачи қонун лойиҳаси лингвистик экспертизадан ўтгани ва юридик бошқарманинг ижобий хулосасини олганини билдирди.
Қонунни иккинчи ва учинчи ўқишда қабул қилиш учун 121 нафар депутат бир овоздан қарши овозсиз овоз берди. Ҳужжат Сенатга юборилди.
Адлия вазирлиги 2020 йил февраль ойида муҳокама учун шунга ўхшаш қонун лойиҳасини эълон қилган эди. Ўшанда ҳужжат 48 та эътироз йиққан, аксарият изоҳ қолдирувчилар сўз эркинлигига эҳтимолий таҳдид туфайли қонун лойиҳасига қарши бўлган.
2025 йилнинг март ойида Адлия вазирлиги фуқароларни рухсатсиз тасвирга олишни тақиқлашни таклиф қилиб, қонун лойиҳасини яна эълон қилди. Агар 5 йил олдин фуқаро тасвиридан фойдаланиш деганда уни тарқатиш, қайта ишлаш ва намойиш қилиш тушунилган бўлса, энди бу тушунча ошкор қилиш, сақлаш ва нашр этишни қамраб олиши мумкин.
