Ўзбекистон автомобиль бозорида рақобатнинг ривожланиши UzAuto Motors’нинг етакчи мавқеини сақлаб қолиш мақсадида тартибга солинмоқда. Бу ҳақда Moody’s Ratings рейтинг агентлиги хабарида айтилган.
Агентлик UzAuto Motors’нинг корпоратив рейтинги ва кредитга лаёқатлилиги баҳосини «барқарор» прогнозини сақлаган ҳолда тасдиқлади.
Рейтингнинг тасдиқланиши агентликнинг компания томонидан режалаштирилган 5 йиллик облигацияларни жойлаштириш компанияга ликвидлиликни мустаҳкамлаш ва 2026 йил май ойида муддати тугайдиган 300 миллион долларлик евробондларни рефинанслаш имконини бериши ҳақидаги кутувларини акс эттиради. Авто ишлаб чиқарувчи жалб қилинган маблағларни халқаро ва маҳаллий кредитларни тўлашга йўналтирмоқчи. Moody’s баҳолашича, агар жойлаштириш муваффақиятсиз якунланса, UzAuto Motors тезкорлик билан муқобил молиялаштиришни жалб қилиши мумкин.
2025 йил июнь ойи якунлари бўйича 12 ой давомида сотувлар ва EBITDAнинг вақтинча пасайишига ва қарз юкининг ошишига қарамай, компаниянинг кредит кўрсаткичлари барқарор бўлиб қолмоқда. Бу ўзгаришлар агентлик прогнозига мувофиқ, муддатли тўлов орқали сотиш моделига «стратегик ўтиш» билан боғлиқ.
UzAuto Motors Ўзбекистон енгил автомобиллар бозорининг қарийб 82% улушини сақлаб турибди ва мамлакатдаги энг йирик автоишлаб чиқарувчи бўлиб қолмоқда. Сўнгги 12 ой ичида (2025 йил июнь ҳолатига кўра) компаниянинг даромади 4 миллиард долларни, тузатилган EBITDA эса 471 миллион долларни ташкил этди.
Янги сотув моделини қўллаб-қувватлаш учун UzAuto айланма капитални қоплаш мақсадида қарз маблағларини оширди, натижада қарз юки 2024 йил 31 декабрдаги 1,3х дан 2025 йил 30 июнь ҳолатига 1,6х гача ўсди. Moody’s компания янги сотув моделига мослашиши ва мижозларни учинчи томон томонидан молиялаштириш механизмларини жорий этиши билан яқин икки йил ичида кўрсаткичларнинг аста-секин яхшиланишини кутмоқда.
UzAuto рейтинги компания акцияларининг 99,7% Ўзбекистон ҳукуматига тегишли эканлиги сабабли давлат томонидан юқори даражада қўллаб-қувватланиш эҳтимолини ҳисобга олади. Агентликнинг таъкидлашича, компания арзон автомобилларни етказиб беришда, саноат сектори ва экспортни ривожлантиришда, шунингдек, иш ўринлари яратишда муҳим роль ўйнайди.
Бунга давлатнинг назорат пакетини сақлаб қолиши, ишлаб чиқаришни кенгайтириш учун аввал кўрсатилган молиявий ёрдам, шунингдек, рақобатни чеклайдиган ва компаниянинг бозордаги мавқеини ҳимоя қиладиган тартибга солиш чоралари ёрдам беради.
Компания рейтинги қуйидагилар билан қўллаб-қувватланади:
- Ўзбекистон иқтисодиётининг тез ўсиши ва ривожланмаган ички автотранспорт бозори, бу эса янада кенгайиш салоҳиятини яратади;
- Автокомпонентлар ишлаб чиқаришни маҳаллийлаштириш ва экспорт салоҳиятини оширишга қаратилган давлатнинг саноат сиёсатида автосаноатнинг стратегик аҳамияти;
- Компаниянинг мувозанатли молиявий сиёсати ва барқарор кредит кўрсаткичлари.
Шу билан бирга, Moody’s бир қатор чекловчи омилларни ҳам кўрсатади:
- Глобал авто ишлаб чиқарувчиларга нисбатан кичикроқ бизнес миқёси;
- Географик концентрация – сотувларнинг қарийб 90% Ўзбекистонга тўғри келади, бу эса мамлакатнинг иқтисодий ва сиёсий муҳитига қарамликни оширади;
- Хусусий автоишлаб чиқарувчилар томонидан рақобатнинг кучайиши, шунингдек, рақобатчи (BYD) томонидан электромобиллар ишлаб чиқаришни ривожлантириш бўйича давлат ташаббуслари, гарчи бу жараёнлар UzAuto Motors’нинг бозордаги етакчи мавқеини сақлаб қолиш учун тартибга солинган бўлса-да;
- General Motors билан лицензия шартномасига ва GM тармоғи орқали компонентлар етказиб беришга қарамлик;
- Чегараланган ва нисбатан эскирган моделлар қатори;
- Сўнгги 2 йил ичида салбий эркин пул оқими (FCF) ва айланма капиталга бўлган катта эҳтиёж туфайли 2025 йилда ҳам унинг салбий даражада сақланиб қолиши прогнози.
Ликвидлилик ва қарз тузилмаси
Moody’s облигацияларни муваффақиятли жойлаштириш шарти билан UzAuto ликвидлилигини етарли деб баҳолайди. Компания маблағларнинг бир қисмини қисқа муддатли мажбуриятларни, жумладан, 2026 йилги евробондларни рефинанслашга йўналтиришни режалаштирмоқда.
UzAuto, шунингдек, «Капиталбанк»да 80 миллион долларлик револьвер кредит линиясига эга бўлиб, уни облигациялар жойлаштирилгандан сўнг ушбу ликвидлилик манбаига киришни тиклаш учун қайтармоқчи.
Компаниянинг қарз тузилмасида 300 миллион долларлик таъминланмаган евробондлар, «Ипотека-банк»да ($50 млн) ва «Капиталбанк»да ($80 млн) кредитлар мавжуд. Янги жойлаштирувдан сўнг, қарз портфелининг асосий қисмини таъминланмаган облигациялар ташкил этади.
Прогноз – барқарор
Барқарор прогноз Moody’s’нинг сотувлар ва даромад кўрсаткичлари 2025 йилдан бошлаб барқарорлашиши, эркин пул оқими эса 12–18 ой ичида ижобий бўлиши ҳақидаги кутувларини акс эттиради.
Рейтингни ошириш Ўзбекистон суверен рейтингининг яхшиланиши ва UzAuto’нинг барқарор ўсиши, шу жумладан экспортни кенгайтириш ва бозорларни диверсификация қилиш ҳисобига мумкин.
Шу билан бирга, ликвидлилик кўрсаткичлари ёмонлашса, сотувлар сезиларли даражада пасайса, шунингдек, General Motors билан ҳамкорлик шартлари ёмонлашса ёки 2027 йилдан кейин шартнома узайтирилмаса, рейтинг пасайиши мумкин.
UzAuto Motors General Motors билан лицензия шартномаси асосида Chevrolet русумли (жумладан, Cobalt, Damas ва Labo моделлари) автомобиллар ишлаб чиқаради. 2025 йил 30 июнда тугаган 12 ой ичида компания 378 мингга яқин автомобиль ишлаб чиқарган, шундан 89% ички бозорда сотилган, қолган қисми Қозоғистон, Грузия, Арманистон ва Қирғизистонга экспорт қилинган.
Эслатиб ўтамиз, 2025 йил ноябрь ойида Ўзбекистон ва АҚШ миллиардлаб долларлик келишувларни имзолади, жумладан, 5 миллиард долларлик автокомпонентлар импорти ва Америка компанияларининг UzAuto Motors’ни хусусийлаштиришда иштирок этиши муҳокама қилинди. Компанияни 2026 йилнинг I чорагида савдога чиқариш режалаштирилган эди.
Президент Шавкат Мирзиёев 2025 йил 6 ноябрь куни General Motors International директори Шилпан Амин билан автомобилларни маҳаллийлаштиришни чуқурлаштириш ва маҳсулот номенклатурасини кенгайтиришни муҳокама қилди. «Ўзбекистон стратегик жиҳатдан муҳим мамлакат… Мени Chevrolet’нинг мамлакатда кенг тарқалгани айниқса хурсанд қилади», – деди компания вакили.
