
Ўзбекистонда 2025 йил март ойида автомобиль бозорида умумий савдо ҳажми камайди. Бу ҳақида Иқтисодий тадқиқотлар ва ислоҳотлар маркази (ИТИМ) ҳисоботида айтиб ўтилди.
2025 йил март ойи якунига кўра, мамлакатда автотранспорт воситалари (шу жумладан енгил автомобиллар) савдоси февраль ойига нисбатан 3%га камайиб, 76,8 минг донани ташкил қилди. Енгил автомобиллар сегментида эса сотувлар 3,4%га камайиб, деярли 65 мингта автомобилни ташкил этди (февралда 67,2 мингта эди).
ИТИМ маълумотларига кўра, 2024 йил март ойида автомобиллар савдоси 2023 йилнинг шу ойига нисбатан 12,9%га камайган бўлса, 2025 йил март ойида бу кўрсаткич яна 32,7%га пасайди.
Бирламчи бозор
Бирламчи енгил автомобиллар бозорида савдолар 2025 йил февраль ойига нисбатан 6%га камайиб, 22,4 мингта автомобилни ташкил этди. Шунга қарамай, йиллик ҳисобда фаолият 3%га ўсгани қайд этилди.
Чет эл автомобиллари ва электромобиллар сегментида ўсиш
Чет элда ишлаб чиқарилган енгил автомобиллар савдоси ўсишда давом этмоқда: 2025 йил март ойида уларнинг савдоси 28%га ошиб, 2,7 минг донага етди. Йиллик ҳисобда эса ўсиш 13%ни ташкил этди.
Шунингдек, иккинчи қўлдаги электромобиллар сегментида ҳам ўсиш кузатилди: 2025 йил март ойи давомида савдо 10%га ўсди ва 2024 йилнинг март ойига нисбатан уч бараварга кўпайиб, тахминан 1800 донага етди.
Иккинламчи бозор
Енгил автомобилларнинг иккинчи қўл бозорида фаолият озгина пасайди — 2%га камайиб, умумий савдо ҳажми 42,5 минг донага етди.
ИТИМ таъкидлашича, 2025 йил март ойида савдолар қисқаришига қарамасдан, айрим сегментларда — чет эл автомобиллари ва иккинчи қўл электромобиллар категорияларида барқарор ўсиш кузатилди. Бирламчи автомобиль бозорида йиллик ижобий динамика сақланиб қолмоқда.
Фаолият пасайишининг сабаблари
Иқтисодий макроиқтисодий ва минтақавий тадқиқотлар институтининг маълум қилишича, март ойида иккинчи қўл автомобиллар ва электромобиллар нархлари пасайишда давом этди. Айниқса, катта юриш масофасини босиб ўтган, маҳаллий ва чет эл моделларига оид автомобиллар анча арзонлашди.
Импорт ҳажмининг қисқариши
Автомобиллар савдоси фаолиятининг пасайиши 2025 йил январь-февраль ойларида чет эл автомобиллари импортининг кескин камайиши фонида содир бўлмоқда.
Божхона қўмитаси маълумотларига кўра, 2025 йилнинг биринчи чорагида автомобиль импорти ўтган йилнинг шу даврига нисбатан 3,2 баробарга қисқариб, 22 186 та ўрнига 6 888 та бўлган. Импорт қиймати эса 4,2 баробарга камайиб, 488 миллион доллардан 115,1 миллион долларга тушди.
Бензинда ҳаракатланадиган автомобиллар импорти қарийб 3,6 баробарга (14 749 тадан 4137 тага) камайди, электромобиллар импорти 1,9 баробарга (5178 тадан 2657 тага), гибрид автомобиллар импорти эса 24 баробарга (2250 тадан 94 тага) пасайди. Импорт ҳажмига Пскент автополигонида импорт автомобилларни синаш талабининг жорий этилиши таъсир қилди, чунки полигон қуввати импорт ҳажмига нисбатан анча кичик.
2024 йил давомида Ўзбекистонга умумий ҳисобда 74 505 дона енгил автомобиль олиб кирилган бўлиб, уларнинг қиймати 1,32 миллиард долларни ташкил этди. 2023 йилга нисбатан автомобиллар сони 7,1%га (5730 донага) камайган, қиймати эса 33,1%га ($633 миллион) тушган.
Автомобилни рўйхатдан ўтказиш тўловининг ошиши
Савдолар пасайишининг яна бир сабаби — 2024 йил 1 апрелдан бензинли автомобилларни рўйхатдан ўтказиш учун тўлов 68 баробарга ошгани бўлди. Энди рўйхатдан ўтказиш учун 5,4 миллион сўм тўлаш талаб этилади. Бу омилни Марказий банк ҳам 2024 йил октябрдаги шарҳида қайд этган. Натижада, кўплаб ҳайдовчилар автомобилларни рўйхатдан ўтказиш ўрнига ишончнома орқали фойдаланишни афзал кўришмоқда.
Автокредитлаш ҳажмининг пасайиши
Шунингдек, автокредит бериш шартларининг қатъийлашуви натижасида автокредитлаш ҳажми ҳам камайган. 2024 йилда фуқаролар 17,08 трлн сўмлик автокредит олган бўлиб, бу 2023 йилга нисбатан 2,1 баробарга кам.