Олий Мажлис Сенати 2025 йил 1 ноябрдаги мажлисида йўл ҳаракати қоидаларининг айрим бузилишлари учун жазоларни енгиллаштириш, шунингдек, маъмурий огоҳлантиришни алоҳида таъсир чораси сифатида киритиш тўғрисидаги қонунни маъқуллади.
Мудофаа ва хавфсизлик масалалари қўмитаси раиси Қутбиддин Бурҳоновнинг таъкидлашича, амалдаги маъмурий таъсир чоралари ҳали кутилган натижаларни бермаяпти. Кўп ҳолларда маъмурий ишларни кўриб чиқувчи органлар жарима ёки маъмурий қамоқ жазосини қўллайди.
«Бир қатор хорижий мамлакатларда жарималардан ташқари, «оғзаки огоҳлантириш» ва «огоҳлантириш» шаклидаги чоралар ҳам назарда тутилган. Бунда, агар фуқаро биринчи марта майда маъмурий ҳуқуқбузарлик содир этса, унга жарима солиш ўрнига, унинг ҳаракатларининг ижтимоий оқибатлари тушунтирилади ва огоҳлантириш берилади. Бундай амалиёт такрорий бузилишларнинг олдини олишда юқори самарадорликни кўрсатмоқда», — деди.
Бундан ташқари, унинг сўзларига кўра, маъмурий ҳуқуқбузарликлар профилактикаси тизимини такомиллаштириш, автоматлаштирилган фото ва видео қайд этиш воситалари томонидан қайд этиладиган бузилишлар рўйхатини белгилаш, шунингдек, бундай воситалар томонидан қайд этилган бузилишлар учун жазоларни қўллаш муддатларини қайта кўриб чиқиш зарурияти туғилган.
Сенатор 2025 йил март-апрель ойларида ҳайдовчилар сервердаги узилишлар туфайли 2024 йилда содир этилган бузилишлар тўғрисидаги қарорлар қарийб 11 ой кечикиш билан юборилганидан норози бўлганини эслатди. Амалдаги маъмурий жавобгарлик тўғрисидаги кодексда (36-модда) маъмурий жазо ҳуқуқбузарлик содир этилган кундан бошлаб бир йилдан кечиктирмай қўлланилиши мумкинлиги кўрсатилган.
Қонун билан маъмурий таъсирнинг янги тури — расмий огоҳлантириш киритилмоқда, бу биринчи марта майда йўл ҳаракати қоидаларини бузган шахсларга нисбатан қўлланилиши мумкин. Бу чора жаримани ўрнини босади, лекин бир йил давомида бир шахсга нисбатан бир мартадан ортиқ қўлланилиши мумкин эмас.
Маъмурий огоҳлантириш қуйидаги ҳуқуқбузарликларга татбиқ этилади (дастлаб рўйхат анча кенг эди):
- МЖТК 125-моддаси 1 ва 2-қисмлари — тақиб олинмаган хавфсизлик камари, рўйхатдан ўтказилмаган ёки мажбурий техник кўрикдан ўтмаган ёхуд носозликларга эга транспорт воситаларини бошқариш;
- 128-1, 128-2, 128-6, 135-1-моддалар — ҳайдаш пайтида телефон ёки монитордан фойдаланиш, тўхташ ёки тўхтаб туриш қоидаларини бузиш, мажбурий суғурта ва бошқалар билан боғлиқ бузилишлар;
- 138-модда 1 ва 2-қисмлари — пиёдаларнинг йўл ҳаракатини тартибга солувчи сигналларга бўйсунмаслиги, уларнинг белгиланмаган жойларда қатнов қисмини кесиб ўтиши, телефондан фойдаланиши ва бошқалар ҳамда фуқароларнинг ҳайдовчиларга турли хизматлар кўрсатиш мақсадида йўлнинг қатнов қисмида бўлиши, чорва молларини йўл ажратилган минтақасида боқиш.
МЖТК 17-1-модда билан тўлдирилмоқда, бу камералар томонидан қайд этиладиган қоидабузарликларни аниқ белгилайди:
- МЖТК 125-моддаси 1, 5 ва 6-қисмлари — тақиб олинмаган хавфсизлик камари, давлат рақамисиз транспорт воситасини бошқариш, ўзига тегишли бўлмаган рақам билан транспорт воситасини бошқариш;
- 128-модда — йўл белгилари талабларига риоя қилмаган ҳолда транспорт воситаларини тротуарлар, велосипед йўлаклари, яшил зоналар бўйлаб бошқариш;
- 128-1-модда — ҳайдаш пайтида телефондан фойдаланиш.
Шу билан бирга, йўл чизиқлари талабларига риоя қилмаслик камералар томонидан қайд этилиши мумкин эмас.
Тузатишлар билан белгиланишича, агар ЙҲҚ бузилиши автоматик камера томонидан қайд этилган бўлса, маъмурий жазо ҳуқуқбузарлик содир этилган кундан бошлаб бир ойдан кечиктирмай қўлланилиши керак. Агар қарор устидан шикоят қилинса — бир йилдан кечиктирмай. Бу муддатларнинг бузилиши жаримани қўллашни ҳақиқий эмас деб топади.
Қонун сенаторлар томонидан маъқулланди ва президентга юборилди.
Эслатиб ўтамиз, ҳужжат Президент Шавкат Мирзиёев топшириғи билан ишлаб чиқилган.
