Австралияда 2025 йил 10 декабрдан бошлаб 16 ёшгача бўлган болалар учун ижтимоий тармоқларга дунёдаги биринчи тўлиқ тақиқ кучга кирди, деб хабар бермоқда Reuters ва NBC News.
TikTok, Snapchat, YouTube, X, Facebook ва Instagram каби ўнта йирик онлайн-платформа вояга етмаганларнинг мавжуд профилларини ўчириб ташлаши ва янги рўйхатдан ўтишларини блоклаши шарт. Meta (Facebook) 4 декабрдан бошлаб аккаунтларни оммавий равишда ўчиришни бошлади.
Компаниялар ёшни тасдиқлашнинг турли технологияларидан — шахсни тасдиқловчи ҳужжатни текширишдан тортиб, юз ёки овозни аниқлашгача бўлган усуллардан фойдаланишга мажбур қилинди. Платформалар фойдаланувчиларнинг ўз-ўзини тасдиқлашига ёки ота-оналарнинг кафиллигига таяниши мумкин эмас.
2024 йил охирида парламент томонидан қабул қилинган қонунга риоя қилмаганлик учун платформаларга 49,5 млн Австралия долларигача (33 млн АҚШ доллари) жарима солиш хавфи мавжуд. Болалар ва ота-оналар жазоланмайди.
Австралия расмийларининг таъкидлашича, бу қонун болаларни ижтимоий тармоқлардан фойдаланишнинг салбий оқибатларидан — қарамликдан тортиб, онлайн тазйиқларгача бўлган ҳолатлардан ҳимоя қилишга қаратилган.
«Мактаб таътилларидан максимал фойдаланинг. Телефонга қараб ўтириш ўрнига, янги спорт тури билан шуғулланишни бошланг, янги мусиқа асбобини чалишни ўрганинг ёки жавонингизда узоқ вақтдан бери турган китобни ўқинг», — деди Австралия бош вазири Энтони Албанезе янги қонун кучга кириши муносабати билан йўллаган видеомурожаатида.
Албанезе бу қонунни Австралиядаги «энг кенг кўламли ижтимоий ва маданий ўзгаришлардан бири» деб атади ва унинг бутун дунёга таъсир қилишини қайд этди.
NBC News ёзишича, тақиқ Австралияда кенг қўллаб-қувватланмоқда. 2024 йилда YouGov томонидан ўтказилган сўровга кўра, респондентларнинг 77%и тақиқни ёқлаб овоз берган. Қонун тарафдорларининг фикрича, бу болаларни жонли мулоқотни танлашга ундайди ва уларнинг ижтимоий кўникмаларини яхшилайди.
Австралия ҳукумати буюртмасига биноан шу йили ўтказилган миллий тадқиқот шуни кўрсатдики: 10–15 ёшли болаларнинг 96% ижтимоий тармоқлардан фойдаланади, 70% зарарли контентга дуч келган — мизогиния ва зўравонликдан тортиб, овқатланиш тартибининг бузилиши ва суицид ҳақидаги материалларгача, ҳар еттинчи бола катталар томонидан жинсий ҳаракатларга ундаш ҳолатлари ҳақида хабар берган, ярмидан кўпи кибербуллинг қурбони бўлган.
Платформаларнинг ўзи расмийларнинг мақсадларини қўллаб-қувватлашини, аммо тақиқ аксинча ёш фойдаланувчиларнинг ҳимоясини пасайтиришини таъкидламоқда.
«Ўсмирларнинг дўстлари ва оиласи билан алоқасини узиш уларнинг ўзларини кўпроқ хавфсиз ҳис қилишларига олиб келмайди — бу уларни камроқ хавфсиз ва камроқ махфий хабарчилардан фойдаланишга ундаши мумкин», — дейилади Snap’нинг ноябрь ойида эълон қилинган баёнотида.
Платформалар, шунингдек, ёш фойдаланувчилар янги, тартибга солинмаган иловалардан фойдаланиши ёки VPN орқали тақиқни айланиб ўтишга ҳаракат қилиши мумкинлигини таъкидламоқда.
