АҚШ президенти Дональд Трамп 2025 йил 1 ноябрдан бошлаб Қўшма Штатлар Хитойга қарши ҳозирда амалда бўлган божларга қўшимча равишда 100%лик бож жорий этишини маълум қилди. Бу ҳақда у ўзининг Truth Social ижтимоий тармоғида ёзди.
«2025 йил 1 ноябрдан (ёки Хитой томонидан амалга ошириладиган кейинги ҳаракатлар ёки ўзгаришларга қараб эртароқ) АҚШ Хитойдан экспорт қилинадиган товарларга улар ҳозирда тўлаётган ҳар қандай тарифдан ташқари, 100%лик экспорт тарифини жорий этади», — дейилади постда.
Бундан ташқари, 2025 йил 1 ноябрдан бошлаб АҚШ жуда муҳим дастурий таъминотларга нисбатан экспорт назоратини жорий этади.
Трампнинг сўзларига кўра, бу Хитойнинг 1 ноябрдан бошлаб «ўзи ишлаб чиқараётган деярли барча товарларга» кенг кўламли экспорт чекловларини жорий этиш қарорига жавоб бўлади.
«Бу истисносиз БАРЧА мамлакатларга таъсир қилади ва бу, афтидан, улар томонидан кўп йиллар олдин ишлаб чиқилган режа. Бу халқаро савдода мутлақо мисли кўрилмаган ҳодиса бўлиб, бошқа давлатлар билан муносабатларда маънавий таҳқирлашни англатади», — деб ёзди АҚШ президенти.
Трамп, шунингдек, 2025 йил 31 октябрдан 1 ноябргача Жанубий Кореяда бўлиб ўтадиган Осиё-Тинч океани иқтисодий ҳамкорлиги (АТЕС) саммитида ХХР раиси Си Цзиньпин билан учрашув истиқболини шубҳа остига олди. Кейинчалик у учрашувни бекор қилмаганини ва у барибир бўлиб ўтишини тахмин қилди.
Янги савдо чоралари Трампнинг Хитой томонидан ноёб ер элементлари экспорти назорати кескин кучайтирилишига бўлган реакцияси. ВВС News қайд этишича, Хитой автомобиллар, смартфонлар ва бошқа кўплаб товарларда ишлатиладиган бу металларни ишлаб чиқаришда жаҳонда етакчиликни сақлаб турибди.
ХХР Тижорат вазирлиги 2025 йил 9 октябрда ноёб ер металлари экспортига янги чекловлар ҳақида эълон қилди. «Ноёб ер металларини қазиб олиш, эритиш ва ажратиш, шунингдек, металларни эритиш, магнит материаллар ишлаб чиқариш ҳамда ноёб ер элементларини ўз ичига олган иккиламчи ресурсларни қайта ишлаш ва утилизация қилиш билан боғлиқ технологиялар ва уларнинг ташувчилари тегишли рухсатномасиз экспорт қилинмайди», — дея хабар берди вазирлик.
Бундан ташқари, Хитой Американинг Qualcomm технологик компаниясига нисбатан монополияга қарши текширувни бошлади. Qualcomm АҚШда жойлашган бўлса-да, унинг бизнесининг катта қисми Хитойда жамланган.
Пекин, шунингдек, АҚШ билан боғлиқ бўлган кемаларга, жумладан, Америка компанияларига тегишли бўлган ёки улар томонидан бошқариладиган кемаларга янги порт йиғимларини жорий этишини маълум қилди.
«Хитойда жуда ғалати ишлар бўлмоқда! — деб ёзди Трамп жума куни ижтимоий тармоқларда. — Улар жуда душманона муносабатда бўлмоқда».
2025 йил май ойидан бери АҚШ ва Хитой ўртасида нозик савдо сулҳи амал қилмоқда: томонлар мамлакатлар ўртасидаги савдони деярли тўхтатиб қўйган уч хонали тарифлардан воз кечишга келишиб олишган эди, деб ёзади ВВС News.
Ҳозирда АҚШда Хитой товарларига 30%лик божлар амал қилмоқда, Хитойга олиб кириладиган Америка товарлари эса 10%лик тарифга тортилади.
Брукингс институтининг Хитой бўйича эксперти Жонатан Цзин Си Цзиньпиннинг ҳаракатлари бўлажак музокаралар кун тартибини шакллантиришга қаратилганлигини таъкидлади ва ноёб ер металлари экспорти бўйича янги қоидалар ҳали кучга кирмаганини қайд этди.
«У ташаббусни қўлга олиш йўлларини изламоқда, — деди у ВВС News’га. — Трамп маъмурияти пайдо бўлаётган муаммоларни улар юзага келиши билан ҳал қилишга мажбур».
Унинг фикрича, Хитой АҚШнинг жавоб чораларидан қўрқмайди.
«Хитой аввалги савдо урушининг кучайиши ва кейинчалик пасайиши циклидан ўзининг оғриқ чегараси юқорироқ эканлигини тушуниб етди, — деди. — Уларнинг нуқтаи назаридан, Трамп маъмурияти иккиланди».
Савдо музокараларининг аввалги раундларида Хитой Американинг яримўтказгичларга нисбатан чекловларини юмшатишга интилган ва АҚШга экспортни соддалаштириш учун янада барқарор тариф сиёсатини истаган.
ВВС News қайд этишича, Пекин босим ўтказиш воситаси сифатида ноёб ер металларини ишлаб чиқаришдаги Хитойнинг ҳукмронлигидан аллақачон фойдаланган.
