Тармоқлар ва ҳудудларда сунъий интеллект инфратузилмасига бўлган ўсиб бораётган талабни фақат давлат маблағлари ҳисобидан таъминлашнинг иложи йўқ. Бу ҳақда 2025 йил 21 октябрь куни бўлиб ўтган йиғилишда Ўзбекистон Президенти Шавкат Мирзиёев маълум қилди.
2025 йил 22 октябрь куни бошланган IT Park лойиҳасининг иккинчи босқичи доирасида Саудия Арабистонининг «Data Volt» компанияси билан ҳамкорликда $150 миллион доллар инвестиция жалб қилиниб, 12 МВт қувватга эга дата-марказ ишга туширилади.
Кейинги босқичда қўшимча $3 миллиард доллар инвестиция ҳисобидан қувватларни 500 МВт гача кенгайтириш режалаштирилган.
Президент инвесторлар учун шароитларни яхшилаш ва суперкомпьютер кластерлари ҳамда дата-марказлар тармоғини кенгайтириш зарурлигини таъкидлади.
Унинг сўзларига кўра, бундай марказлар харажатларининг тахминан 70% электр энергиясига тўғри келгани сабабли, инвесторлар имтиёзли тарифлар жорий этишни таклиф қилишди.
Шу муносабат билан лойиҳа Қорақалпоғистонда бошланади: сунъий интеллект инфратузилмасини ривожлантиришга $100 миллион доллардан ортиқ инвестиция киритган инвесторлар учун электр энергияси тарифи 1 кВт⋅соат учун 5 цент (бугунги кунда юридик шахслар учун 8,3 цент) даражасида ўрнатилади. Улар IT Park резидентлари учун назарда тутилган имтиёзларни ҳам олади, киритилаётган ускуналар эса божхона божларидан озод этилади.
«Бу тармоқ ривожланишида жиддий қадам ташлашга имкон беради ва Қорақалпоғистон иқтисодиётига муносиб ҳисса қўшади», — дея таъкидлади Мирзиёев.
Бундан ташқари, давлат раҳбари 2026 йилдан бошлаб сунъий йўлдош интернет операторлари ишлай бошлашини маълум қилди, улар мамлакатнинг узоқ ҳудудларини юқори тезликдаги интернет билан таъминлайди. Улар 5 йил муддатга ер, мулк, фойда солиғи ва ҚҚСдан озод этилади.
Эслатиб ўтамиз, 2025 йил март ойида ЕИ, Expertise France, ЕҲИБ ва SES провайдери вакиллари Тошкентда Марказий Осиё учун сунъий йўлдош интернет бўйича битимлар имзолаган эди. Европа комиссари Йозеф Сикела таъкидлаганидек, Ўзбекистонда минтақавий сунъий йўлдош шлюзини ишга тушириш мумкин.
2025 йил октябрь ойи бошида Ўзбекистон Amazon компанияси билан сунъий йўлдош интернетни ишга тушириш бўйича дастлабки келишувга эришган эди. Рақамли технологиялар вазирлиги ва Amazon Kuiper Commercial Service ўзаро англашув меморандумини имзолади.
2024 йил август ойида Қозоғистон Илон Маскнинг SpaceX компаниясидан Starlink сунъий йўлдош интернети ишлаган Марказий Осиёдаги биринчи мамлакати бўлди — энг арзон тариф ойига тахминан $43 ни ташкил этади. Октябрь ойида Тожикистон алоқа хизмати ҳам Starlink билан шунга ўхшаш битим тузди, Қирғизистон, Тожикистон, Туркманистон ва Ўзбекистонда тизимни ишга тушириш 2025–2026 йилларга режалаштирилган. Ўзбекистонни улаш режаси дастлаб 2023 йилда кўзда тутилган эди.
