Ўзбекистон Иқтисодиёт ва молия вазирлиги 2026–2028 йилларга мўлжалланган бюджет хабари лойиҳасида солиқ сиёсатининг асосий йўналишларини тақдим этди.
Ҳужжат асосий солиқ ставкаларини сақлаб қолиш, бир қатор акциз солиқларини ошириш, прогрессив солиқ солишни кенгайтириш ва тадбиркорларни қўллаб-қувватлаш бўйича қўшимча чораларни назарда тутади.
Асосий солиқ ставкалари ўзгаришсиз қолади
Вазирликнинг қайд этишича, ўрта муддатли даврда солиқ маъмурчилигини яхшилаш, рақобат муҳитини ошириш, соғлом турмуш тарзини рағбатлантириш ва атроф-муҳитни ҳимоя қилиш бўйича мақсадлар сақланиб қолади.
Ҳужжат лойиҳасига кўра, 2026 йилда базавий ставкалар қуйидагича бўлади:
- фойда солиғи — 15%;
- ҚҚС — 12%;
- жисмоний шахслардан олинадиган даромад солиғи — 12%;
- ижтимоий солиқ — 12% (бюджет ташкилотлари учун 25%);
- айланмадан олинадиган солиқ — 4%;
- юридик шахсларнинг мол-мулк солиғи — 1,5%.
Қишлоқ хўжалиги ерлари учун ер солиғи ставкаси ернинг норматив қийматининг 0,95% даражасида сақланиб қолади.
Акциз солиқлари
Ўзгаришлардан бири Жаҳон савдо ташкилоти (ЖСТ) талабларига мувофиқ маҳаллий ва импорт алкоголли ичимликлар учун акциз ставкаларини босқичма-босқич унификация қилиш бўлади. 2026 йил 1 февралдан бошлаб акциз солиқлари қуйидагича бўлади:
- маҳаллий алкоголли маҳсулотлар учун — 1 литр учун 48 минг сўм (ҳозир — 44 минг);
- импорт учун — 1 литр учун 60 минг сўм (76 минг сўм);
- 2026 йил 1 июлдан бошлаб эса импорт ва маҳаллий алкоголли маҳсулотлар учун 1 литр учун ягона 48 минг сўм миқдорида бўлади.
Вино ва пиво учун янги ставкалар назарда тутилган. Табиий вино учун: маҳаллий — 1 литр учун 7000 сўм (5000 сўм), импорт — 12000 сўм (14000 сўм). Бошқа винолар учун ставкалар 9000 ва 15000 сўмни (ҳозир 6000 ва 20000 сўм), пиво учун — 3000 ва 5000 сўмни (2000 ва 6000 сўм) ташкил этади. 2026 йил июлидан бошлаб мос равишда 10000, 12000 ва 4000 сўм миқдорида ягона ставкалар бўлади.
2026 йил 1 январдан бошлаб озиқ-овқат ва техник этил спиртининг 1 литри учун акциз ставкаси 15000 сўм миқдорида сақланиб қолинган ҳолда, этил спиртининг бош фракцияси учун акциз солиғини амалдаги 15000 сўмдан 1 литр учун 5000 сўмгача тушириш таклиф қилинмоқда.
Тамаки маҳсулотлари учун ставкалар 7% га ошади ва импорт ва маҳаллий маҳсулотлар учун ягона бўлади:
- 1000 дона сигарет учун 365 минг сўм,
- 1 дона сигара учун 21,5 минг сўм,
- 1 кг чилим тамакиси учун 642 минг сўм,
- 1 кг тамаки стиклари учун 481,5 минг сўм,
- 1 мл вейп суюқлиги учун 2140 сўм.
100 мл да ширинлик миқдорига эга ичимликлар учун прогрессив шкала жорий этилмоқда:
- 5 граммгача — 1 литр учун 500 сўм (амалдаги ставка);
- 5 граммдан 10 граммгача — 1 литр учун 515 сўм;
- 10 граммдан ортиқ — 1 литр учун 535 сўм.
Ширинлаштирувчи моддаларни сақлайдиган, лекин шакарсиз ичимликлар учун ставка 1 литр учун 500 сўмни ташкил этади.
Энергетик ичимликлар 1 литр учун 2150 сўм ставкада солиққа тортилади (ҳозир — 2000 сўм).
Шу билан бирга, умумий овқатланиш корхоналари ва якка тартибдаги тадбиркорлар томонидан тайёрланган ва истеъмолчиларга сотиладиган ичимликлар акциз солиғига тортилмаслиги тўғрисида аниқлаштирувчи нормалар киритилмоқда.
Шунингдек, товарлардаги шакар миқдори тўғрисидаги маълумотлар истеъмол қадоғида кўрсатилмаган бўлса, энг юқори солиқ ставкаси қўлланилиши назарда тутилган.
Бундан ташқари, картошка чипслари учун 1 кг учун 15 минг сўм акциз солиғи жорий этилмоқда. Иқтисодиёт ва молия вазирлиги маълумотларига кўра, таклиф ортиқча вазн билан курашиш чораларини кучайтириш бўйича Жаҳон соғлиқни сақлаш ташкилоти тавсиялари ва соғлом овқатланишни қўллаб-қувватлаш бўйича Ўзбекистон Соғлиқни сақлаш вазирлиги тавсиялари асосида ишлаб чиқилган.
2026 йил 1 апрелдан бошлаб нефть маҳсулотлари ишлаб чиқариш ва уларни якуний истеъмолчиларга сотиш учун акциз солиғи ставкасини 7% га ошириш таклиф қилинмоқда, полиэтилен гранулалари (10%) ва табиий газ (12%) учун эса амалдаги ставкаларни сақлаб қолиш таклиф қилинмоқда.
2026 йил 1 январдан бошлаб ер, мол-мулк, сув ресурсларидан фойдаланганлик учун солиқ ставкалари, шунингдек, ер ости бойликларидан фойдаланганлик учун солиқ ставкаси, ва мол-мулкни ижарага берадиган жисмоний ва юридик шахслар учун солиқ солиш мақсадларида қўлланиладиган ижара тўловининг минимал ставкаларини 7% га ошириш кутилмоқда.
Бизнес учун ўзгаришлар
2026 йил 1 январдан бошлаб айланмаси 1 миллиард сўмгача бўлган якка тартибдаги тадбиркорлар ва ўзини ўзи банд қилган шахслар айланмадан олинадиган 1% солиқни тўлайдилар (ҳозир 100 миллиондан 1 миллиард сўмгача 4%). Якка тартибдаги тадбиркорлар учун қатъий белгиланган даромад солиғи ва даромади 100 миллион сўмгача бўлган ўзини ўзи банд қилган шахслар учун айланмадан солиқ солинмаслик имтиёзи бекор қилинади.
Айланмадан олинадиган солиқдан ҚҚС ва фойда солиғига ўтаётган компаниялар учун имтиёзлар жорий этилмоқда:
- бир йил муддатга фойда солиғидан озод қилиш;
- олти ой давомида ҳар ойлик тўланиши лозим бўлган солиқ тўловларидан бухгалтерия хизматларига харажатларни, энг кам иш ҳақининг 3,5 бараваридан ошмаган миқдорда, чегириб ташлаш ҳуқуқига эга бўлиш.2026 йилдан бошлаб фойда солиғи бўйича мажбурий аванс тўловлари учун даромад чегарасини 10 миллиарддан 20 миллиард сўмгача ошириш ҳам режалаштирилган.
Фойда солиғи бўйича солиқ имтиёзлари президент қарорлари билан асосий воситаларни тезлаштирилган амортизация қилишга рухсат бериш шаклида, кўпи билан уч йил муддатга бериладиган тартибни жорий этиш мўлжалланган.
Юридик шахс томонидан норезидентга дивидендлар тўланганда, фойда солиғи суммаси аввал тўланган дивидендлардан ушлаб қолинган фойда солиғи суммасига камайтирилиши мумкин.
Юридик шахслар томонидан мол-мулк солиғи ва ер солиғи бўйича имтиёзлардан фойдаланишни мақсадли кўрсаткичлар — товар айланмаси ва ходимлар сонидан келиб чиқиб жорий этиш таклиф қилинмоқда.
Бу тартиб тўғридан-тўғри хорижий хусусий инвестицияларга эга юридик шахсларга, маҳсулот тақсимоти тўғрисидаги келишувлар иштирокчиларига, нотижорат ва бюджет ташкилотларига, ногиронлиги бўлган шахсларнинг жамоат бирлашмаларига, шунингдек, 2026 йил 1 январгача махсус иқтисодий зона иштирокчиси мақомини олган юридик шахсларга татбиқ этилмайди.
Ставкаларнинг ўзгариши
Товарлар, ишлар ва хизматларнинг электрон савдосини амалга оширувчи компаниялар (маркетплейслар, интернет-дўконлар, обуна хизматлари ва ҳ.к.) учун 2026 йил 1 январдан бошлаб ставкалар оширилади (2025 йилдаги каби):
- фойда солиғи — 15% (амалдаги ставка — 10%),
- айланмадан олинадиган солиқ — 4% (амалдаги ставка — 3%)
2026 йилдан бошлаб ўз эҳтиёжлари учун гипс хомашёсини қазиб олувчи ва ундан қурилиш материаллари ишлаб чиқарувчи корхоналарга гипсни қазиб олишда ер ости бойликларидан фойдаланганлик учун 50% ставка қўлланилади.
Қишлоқ хўжалиги маҳсулотлари ишлаб чиқарувчилари учун 2026 йил 1 январдан бошлаб ўзлари етиштирган қишлоқ хўжалиги маҳсулотларини сотишда ҚҚСнинг ноль ставкаси жорий этилади.
Солиқ ҳисоботини соддалаштириш
Президент Шавкат Мирзиёев томонидан тадбиркорлар билан бешинчи очиқ мулоқотда белгиланган вазифалар доирасида 2026 йил 1 январдан бошлаб бир қатор ўзгаришлар жорий этилмоқда:
- мол-мулк солиғи, ер солиғи, даромад солиғи, ижтимоий солиқ, айланмадан олинадиган солиқ ва ҚҚС бўйича солиқ ҳисоботларини шакллантириш солиқ органларига ўтказилади — тадбиркорлар энди бу ҳисоботларни мустақил равишда топширишлари шарт эмас;
- бир даврда бир нечта ҳисобот тақдим этилмаганда, ҳар бир ҳисобот учун алоҳида санкциялар ўрнига битта умумий жарима қўлланилади;
- тадбиркорларга сайёр текширувлар бўйича молиявий санкцияларни 6 ой давомида тенг улушларда тўлаш имконияти берилади;
- биринчи текширув амал қилиш даврида бир хил вазият бўйича такрорий камерал текширувлар ўтказиш, шунингдек, солиқ аудити даврида ёки ундан кейин дастлабки таҳлил ўтказиш тақиқланади;
- экспорт операциялари бўйича ҚҚСни қоплаш имконияти кенгайтирилади, бунга миллий ва хорижий маркетплейслар орқали сотиш ҳам киради;
- солиқ органлари солиқ тўловчининг дебиторлари ҳисобидан солиқ қарздорлигини ундириши мумкин бўлади.
Иссиқхона хўжаликлари учун янги қоидалар
2026 йил 1 январдан бошлаб иссиқхона хўжаликлари учун ижтимоий солиқ 2029 йил 1 январгача 1% ставкада тўланади, бунда иссиқхона фаолиятидан олинган даромад солиқ даври якунлари бўйича умумий даромаднинг камида 60% ини ташкил этиши шарти билан.
Бундан ташқари, ер солиғи ер фонди тоифасидан қатъи назар, қишлоқ хўжалиги учун белгиланган ставкалар бўйича ҳисобланади.
Кенгашлар
Шунингдек, 2026 йил 1 январдан бошлаб:
- Қорақалпоғистон Жўқорғи Кенгеси, вилоятлар ва Тошкент шаҳар халқ депутатлари кенгашларига қишлоқ хўжалиги ерлари учун ер солиғи ставкаларига 0,5 дан 1,2 гача коэффициентларни қўллаш ҳуқуқи берилади;
- қишлоқ хўжалигига мўлжалланмаган ерлар учун — шаҳар ва туман кенгашлари билан келишилган ҳолда 0,5 дан 3,0 гача коэффициентлар;
- сув ресурсларидан фойдаланганлик учун солиқ (0,7−1,5) ва ер ости бойликларидан фойдаланганлик учун солиқ (цемент ишлаб чиқариш учун норуда материаллар ва оҳактошдан ташқари, 1,3 гача оширувчи коэффициент) бўйича коэффициентларни ўзгартириш имконияти жорий этилади.
