2025 йил июль ойи ўрталарида ижтимоий тармоқларда «Sea Breeze Uzbekistan» мавсумий курорт лойиҳаси доирасида Чорвоқ сув омборининг бир участкасида қурилиш ишлари бошлангани ҳақидаги видео тарқалди. Бу жамоатчиликда хавотир уйғотди, чунки лойиҳа концепцияси ҳали экологик экспертизадан ўтмаган ва расмий тасдиқни олмаган эди. Шаҳар аҳолиси ва фаоллар «Agalarov Development» лойиҳаси қурилишига қарши чиқишмоқда, Тошкент ва бутун вилоятни сув билан таъминловчи Чорвоқ тақдиридан хавотирдалар.
Экожурналист Наталия Шулепинанинг Sreda.uz лойиҳаси ҳам 25 июль куни Яккатут яқинида, Боғистон томон қурилиш ишлари аллақачон олиб борилаётганини хабар қилган эди.
2025 йил 23 июль куни «Sea Breeze Uzbekistan» лойиҳасига бағишланган матбуот анжуманида Экология, атроф-муҳитни муҳофаза қилиш ва иқлим ўзгаришлари вазири Азиз Абдуҳакимов бу маълумотни рад этиб, бу участкада ҳеч қандай капитал қурилиш олиб борилмаётганини — гап тажриба пляжини ободонлаштириш ҳақида кетаётганини айтди.
Унинг сўзларига кўра, бундай таклиф билан озарбайжонлик тадбиркор Эмин Агаларовнинг «Sea Breeze» лойиҳаларини амалга ошираётган «Agalarov Development» компанияси чиққан.
«Agalarov Development кичик намойиш участкасини кўрсатиш учун мурожаат қилди. Биз уларга фақат капитал қурилишсиз, намойиш участкасини яратишга рухсат бердик. Бу кичик участка — 200-300 метр — шунчаки бу қандай кўринишга эга бўлиши мумкинлигини кўрсатиш учун. Биз ҳам улар у ерда нима қилмоқчи эканликларини тушунмоқчимиз», — дея қайд этди экология вазири.
Вазир лойиҳа ҳали расман тақдим этилмаганини, шу сабабли намойиш участкаси курорт лойиҳасининг ўзини амалга оширишни бошлаш деган маънони англатмаслигини таъкидлади. Унинг сўзларига кўра, бундай участка ғояси Чорвоқда ободонлаштирилган жамоат пляжларининг йўқлиги билан боғлиқ реал муаммони ҳал қилишга уриниш сифатида пайдо бўлган.
«Агар сиз у ерга борсангиз, ҳозир ўша қирғоқда тўхтаб турган машиналар турибди. Ҳозироқ борсангиз — сувдан 5 метр нарида машиналар турибди, одамлар у ерда дам олишмоқда. Шунинг учун биз [Агаларовга] айтдик: бизга битта чиройли, замонавий пляж қилиб беринг. Биз ҳақиқатан ҳам бу нимани англатишини кўрмоқчимиз», — дея қўшимча қилди у.
Унинг қўшимча қилишича, вазирлик инвесторларга участкани кўкаламзорлаштиришни, ўсимликлар экишни ва бўлажак лойиҳа қанчалик экологик бўлиши мумкинлигини кўрсатишни таклиф қилган. Вазир таъкидлашича, бу ишлар капитал иншоотларни назарда тутмагани сабабли қурилиш экспертизасидан ўтишни талаб қилмайди.
«Биз айтдик: улар у ерда ўсимликлар эксин. Агар улар бу жойни чиройли ободонлаштирсалар, ўсимликлар эксалар — шунда баҳолаш мумкин бўлади. Ҳозир у ерда, сиз айтганингиздек, ҳеч қандай қурилиш ёки капитал иншоотлар олиб борилмаяпти. Чунки бирор нарсани бошлаш учун бизда ва Қурилиш вазирлигида экспертизадан ўтиш керак, фақат шундан кейингина ҳар қандай ишларни бошлаш мумкин бўлади», — деди Абдуҳакимов.
«У ерда текислаш, ободонлаштириш ишлари олиб борилмоқда — шунчаки ҳудудни бироз тартибга солиш учун. Бу жой чиройли бўлсин, қандайдир эксперимент ўтказамиз, айнан эксперимент сифатида. Бу фақат пляж, яъни бу ерда ҳеч қандай доимий қурилиш… Майли, ҳар ҳолда, бу Ўзбекистонга қолади», — дея қўшимча қилди Экология вазирлиги раҳбари.
Бепул пляжлар
Азиз Абдуҳакимовнинг таъкидлашича, агар «Sea Breeze» лойиҳаси Чорвоқ сув омбори ҳудудида амалга оширилса, бепул пляжлар яратиш талаби қўйилади.
«Лекин, биз Sea Breeze’ни кўришга борганимизда, у ерда фуқароларнинг турли тоифалари учун пляжлар назарда тутилганини кўрдик. Озарбайжонда улар, мос равишда, аҳолининг турли тоифаларига мўлжалланган… У ерда ҳам премиум сегмент учун, ҳам оддий одамлар учун дам олиш зоналари мавжуд. Ва Агаларов айнан нимани алоҳида таъкидлаган бўлса, — у бизга буни 4-5 марта такрорлади: пуллик пляж ёки бепулми, ҳатто Nikki Beach бренди ҳам, энг «даҳшатлиси» — ҳамма жойда хизмат даражаси бир хил. Ҳамма жойда тозалик, кийим алмаштириш хоналари, душлар, чўмилгандан кейин ювиниш имконияти — буларнинг барчаси стандартлаштирилган», — дея айтиб берди.
«Меҳмонхоналарга келсак, ҳам қиммат, ҳам анча арзон, кенг доирадагилар орасида машҳурлари бор. Менимча, уларнинг бизнес-модели бўйича уларнинг ўзлари имкон қадар кўпрок одам келишидан манфаатдор. Улар фақат бадавлат одамлар билан чекланиш — фойдасиз эканлигини тушунадилар», — деди вазир.
Унинг сўзларига кўра, ҳатто бепул пляжлар ҳам даромад келтириши мумкин. «Интервьюда Агаларовнинг айтишича, ҳатто агар пляж бепул бўлса ҳам, одам барибир нимадир сотиб олади: бир шиша сув, музқаймоқ ёки боласи учун ўйинчоқ. Бошқача айтганда, ҳатто бепул пляж ҳам — даромад манбаидир», — дея қайд этди.
Азиз Абдуҳакимов шунингдек, фуқароларнинг хорижга чиқиш сонининг ўсишига эътибор қаратди, унинг фикрича, бу мамлакат ичида сифатли туризм инфратузилмасининг етишмаслиги билан боғлиқ. Хорижий саёҳатлар кўринишидаги валюта оқимини у 1,2 миллиард долларга баҳолади.
«Биз фуқароларимизнинг даромадлари ўсаётганини кўрмоқдамиз. Кўпрок одамлар хорижга чиқишмоқда. Бу содир бўлмоқда, чунки мамлакат ичида ҳали мос шароитлар етишмаяпти. Ҳар бир давлат уларни ўзида яратишга интилади», — дея таъкидлади.
Вазир Айдар-Арнасой кўл тизими қирғоғида бошланган йирик лойиҳа ҳақида гапирди. «Ҳозирда бир участка қурилмоқда — биринчи босқичда жами 80 гектарга яқин, меҳмонхонада 600 меҳмонга ва кунига 1500 нафаргача дам олувчига мўлжалланган. Мен бу участкани кенгайтиришни таклиф қилдим, бу Чорвоқдаги юкламани камайтиради. Ҳозир улар тахминан 1,5-2 км қирғоқ чизиғини олишди, лекин мен уни камида 15-20 км гача кенгайтиришни сўрадим. Лекин албатта — бош режа бўйича, тартибсиз қурилиш бўлмаслиги учун», — деди.
Унинг қўшимча қилишича, Ўзбекистонда сув ҳавзаларида дам олишга қизиқиш ортмоқда ва агар мамлакат ичида бунинг учун шароит яратилмаса, фуқаролар хорижга чиқишда давом этадилар. «Хоҳ Sea Breeze, хоҳ Айдаркўл ёки Тўдакўл бўлсин — одамлар барибир сув ҳавзаларига интиладилар. Акс ҳолда улар шунчаки чет элга дам олишга кетадилар. А это значит, что биз иш ўринларини мамлакат ичида йўқотмоқдамиз», — дея хулоса қилди вазир.
Азиз Абдуҳакимов аввалроқ «Sea Breeze Uzbekistan» лойиҳаси ҳали тасдиқланмаганини ва вазирлик у бўйича ҳеч қандай расмий ҳужжат олмаганлигини айтган эди. Унинг сўзларига кўра, агар лойиҳа белгиланган тартибда тақдим этилса, у кенг жамоатчилик муҳокамасига қўйилади ва барча экспертизалар якунланмагунча бу зонада қурилиш мумкин эмас.
«Олдин кўрайлик, у нима қурмоқчи, қандай лойиҳа таклиф қилмоқчи эканлигини. Кейин эса, сиз айтганингиздек, уни ўзгартириш бўйича таклифлар киритиш мумкин бўлади. Ҳозир, масалан, кўпроқ бепул пляжлар бўлиши таклиф қилинмоқда. Ёки савол туғилади — бу ҳудудда сув етарли бўладими? Яъни, кўлам ҳақида гапирадиган бўлсак — эҳтимол биз айтамиз: йўқ, лойиҳани янада ихчам, кичикроқ қилиш керак. Ёки умуман воз кечиш. Бизда ҳам бу лойиҳага миллионлаб саволлар бор. Шунинг учун, қачонки ҳужжатлар пайдо бўлса, шундагина бу саволларнинг барчасини кўриб чиқиш ва уларга жавоб бериш мумкин бўлади», — деди Экология вазирлиги раҳбари.
2024 йил декабрь ойида озарбайжонлик тадбиркор Эмин Агаларов «Sea Breeze Uzbekistan» мавсумий курорт қурилиши лойиҳасини президент Шавкат Мирзиёевга тақдим этган эди. Қайд этилишича, 500-700 гектар майдонда жойлашган марказга дам олиш зоналари, пляжлар, спорт майдончалари, меҳмонхоналар, коттежлар ва турар-жой мажмуалари, шунингдек, дўконлар, ресторанлар, мактаблар, аквапарк, дам олиш боғлари киради.
«Sea Breeze Uzbekistan» лойиҳаси жамиятда фаол муҳокамаларга сабаб бўлди. Фаоллар сувга киришнинг чекланиши, инфратузилмага юкламанинг ошиши, сув омборининг экологик мувозанатига таҳдид ва шаффофликнинг йўқлигидан хавотир билдирмоқдалар.
Танқидларга жавобан Agalarov Development Ўзбекистонлик журналистлар учун Бокудаги «Sea Breeze» курортига пресс-тур ташкил қилди.
